De goudjakhals is sinds 29 oktober niet meer gezien in de Ooijpolder en mogelijk doorgetrokken. Onderzoekers van het Wolvenmeldpunt van de Zoogdiervereniging gaan in dit gebied aanvullend veldonderzoek uitvoeren, in afstemming met lokale terreinbeheerders en werkgroepen.
In de Ooijpolder is in eerste instantie DNA-onderzoek gedaan door Wageningen Environmental Research in opdracht van de provincie omdat er mogelijk sprake was van wolvenschade. Daarbij is er, net als bij alle andere schadegevallen, gelijk rekening mee gehouden dat het om een goudjakhals zou kunnen gaan. Die was eerder dit najaar dichtbij over de grens in Duitsland waargenomen.
Het komt in Europa maar zelden voor dat een goudjakhals schapen aanvalt. De schadegevallen in de Ooijpolder betreffen oude lammeren en, volgens de dierhouder, het langzaamste volwassen dier van de kudde. In vergelijkbare gevallen komt het ook voor dat vossen een schaap doden. De goudjakhals is iets sterker dan een vos, maar in vergelijking tot een wolf fysiek minder goed in staat een gezond volwassen schaap te doden.
De goudjakhals is een Europees beschermde soort die op eigen kracht zijn verspreidingsgebied uitbreidt. Hiermee is de goudjakhals ook inheems en beschermd in Nederland, hoewel deze nog niet is opgenomen in de Wet Natuurbescherming. Dit betekent ook dat er geen landelijke schaderegeling is.
Provincie Gelderland vindt dat schapenhouders hier niet de dupe van mogen zijn en vergoedt de schade, net zoals bij de wolf. Dat doet de provincie totdat er landelijk meer duidelijkheid is over hoe we omgaan met de goudjakhals. Mede op initiatief van leden van de Wolvencommissie in Gelderland is ingezet op lokaal overleg en heeft de provincie noodsets ter beschikking gesteld. Na voornoemde twee incidenten is het tot op heden rustig gebleven.
De goudjakhals is voor ons een dier, waar we in Nederland nog weinig ervaring mee hebben. In 2016 en 2017 is deze soort met een cameraval voor het eerst waargenomen op de Veluwe. Ook is een goudjakhals in 2019 langs een cameraval in Drenthe gelopen. Zichtwaarnemingen zijn er nog niet, waaruit het heimelijke karakter van het dier blijkt.
Profielschets van de goudjakhals
De goudjakhals (Canius aureus) is een middelgrote hondachtige en daarmee verwant aan de wolf (Canius lupus). De goudjakhals is iets meer dan half zo groot als een wolf en aanzienlijk lichter dan een wolf, zo’n tien tot vijftien kilo. Goudjakhalzen hebben ten opzichte van wolven een zeer korte staart met zwarte punt en korte benen. In vergelijking met vossen hebben goudjakhalzen een grotere romp, zeker in de wintervacht. Ook is de kleur van de vacht meer zoals bij een wolf. Vossen zijn met hun witte staartpunt goed te onderscheiden van goudjakhals en wolf.
De goudjakhals is voor West-Europa een nieuwe soort waarvan het verspreidingsgebied de laatste decennia uitbreidt vanuit Zuidoost-Europa. Er is al voortplanting van goudjakhals aangetoond in Tsjechië en Oostenrijk, in Duitsland wordt voortplanting van goudjakhalzen verwacht, maar is dit nog niet aangetoond.
De Zoogdiervereniging heeft twee studies gedaan naar wat de komst van de goudjakhals betekent voor Nederland. Uit de eerste studie blijkt dat het Nederlandse landschap bij uitstek geschikt is. De goudjakhals komt voor in allerlei typen landschappen in Europa. Het tweede onderzoek wees uit dat het dieet van goudjakhalzen in Europa redelijk vergelijkbaar is met dat van vossen. Ruim vijftig procent van het dieet van goudjakhalzen in Europa bestaat uit muizen. Verder blijkt de goudjakhals niet zo heel kieskeurig te zijn en komt het eten van aas, fruit en haasachtigen veelvuldig terug in Europese dieetstudies.
Tekst: Glenn Lelieveld, Zoogdiervereniging
Foto: Burgers Zoo
Tekening: Jeroen Helmer, ARK Natuurontwikkeling
Kaart: Felix Böcker op basis van Spassov & Acosta-Pankov 2019