De grootste Vliegenzwam staat in de Pinte
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Drie weken lang werd in Vlaanderen onder impuls van Natuurpunt en peter Dimitri Leue gezocht naar de grootste Vliegenzwam. Het grootste exemplaar werd uiteindelijk ontdekt in De Pinte waar een kanjer van 26,5 cm werd gefotografeerd.
Groot, 26,5 cm, zondermeer, maar toch geen wereldrecord. Volgens de literatuur worden Vliegenzwammen (Amanita muscaria) zelden hoger dan 25 cm, maar uitzonderlijk werden al exemplaren van 30 cm vastgesteld. De Vliegenzwam met de breedste hoed (23 cm) werd gevonden in het Antwerpse Wortel.
De ontwikkeling van een Vliegenzwam neemt meerdere dagen in beslag. Eigenlijk ‘groeit’ een paddenstoel niet echt: hij maakt immers geen nieuwe cellen aan, maar vult zich gewoon met water. Ingepakt in een wit vlies steekt de Vliegenzwam als een wit bolletje zijn kop boven de grond. Door zich vol te proppen met water, ontvouwt de hoed zich en scheurt het vlies open. De witte stippen op de hoed zijn - net als de ring op de steel - restanten van dat gescheurde vlies. Wanneer de zwam voldoende vocht uit de bodem kan opnemen en zijn gastheer in goede gezondheid verkeert, neemt de kans op grotere exemplaren toe. In de buurt van een berk of den, op voedselarme, zure bodem maak je het meest kans om Vliegenzwammen aan te treffen. Maar ook bij eik, beuk, linde en spar komt de soort vaak voor. Natuurpunt kreeg de voorbije drie weken 1.130 inzendingen toegestuurd. In 45% van de gevallen stonden de Vliegenzwammen in de buurt van een berk, gevolgd door beuk (15%), eik (14%), den (8%), spar (3%) en linde (3%).
Met deze laagdrempelige publieksactie wou Natuurpunt zoveel mogelijk mensen het bos in krijgen om te genieten van de zwammenpracht in de herfst. Zo’n citizen scienceprojecten hebben echter ook een wetenschappelijke waarde. Doordat een groot aantal mensen plots gaat speuren naar Vliegenzwammen, neemt de kennis over de verspreiding van deze soort weer een beetje toe.
Vroeger werd van het rode vlies op de hoed een vliegendodend middel gemaakt. Wellicht dankt de kleurrijke paddenstoel daaraan zijn naam.
Vliegenzwammen bevatten in elk geval een aantal toxische stoffen (bv. muscarine) waarvan sommige hallucinogeen zouden zijn. De toxiciteit van deze paddenstoel wordt vaak overdreven. Toch kan het opeten van een hele paddenstoel voor bv. een kleine hond in enkele uren fataal zijn. Door zijn bedwelmende en hallucinogene effecten werden Vliegenzwammen (bv. in Lapland) vaak gebruikt in rituelen. De hele paddenstoel bevat werkzame stoffen (muscimol, muscazone en iboteenzuur, …), maar de concentraties zijn het hoogst in de rode hoed.
De Vliegenzwam is ongetwijfeld de mooiste amaniet, maar zijn minder opvallende broers (Parelamaniet, Gele knolamaniet, Roodbruine slanke amaniet) zijn veel algemener. Vliegenzwam kwamen in Vlaanderen veel vaker voor maar door het verdwijnen van bossen en overbemesting, vindt de soort steeds minder geschikte standplaatsen. De bekende kabouterpaddenstoel heeft dus ooit wel betere tijden gekend. Gelukkig was het weer de laatste weken ideaal voor paddenstoelen: veel regen en warme temperaturen. Wie meer wil weten over de vliegenzwam en de winnende foto’s wil bekijken kan nog steeds terecht op www.degrootstevliegenzwam.be.
Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie.