Wortels beschermen tegen kusterosie

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

“Zeegras heeft een hele belangrijke functie bij het tegengaan van kusterosie door golven, ook als dit zeegras intensief begraasd wordt,” concluderen Marjolijn Christianen en Jim van Belzen in het tijdschrift PLOS ONE van 28 mei. Het blijkt dat de ondergrondse wortels van het kort gegraasde zeegras ook kunnen zorgen voor een belangrijke afname van de kusterosie, in tegenstelling tot wat men tot nu toe dacht. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de rol die zeegrasvelden hebben, bij toenemende golven als gevolg van klimaatverandering.

Over de hele wereld komt in ondiepe kustgebieden veel zeegras voor. Dit zeegras is niet alleen belangrijk als kraamkamer en schuilplaats voor duizenden diersoorten, het is ook heel belangrijk bij het tegengaan van kusterosie. Tot nu toe werd gedacht dat de kust voornamelijk werd beschermd door de bovengrondse zeegrasstengels en –bladeren. Als maat voor de verwachte remming van de kusterosie door golven werd daarom de bovengrondse hoeveelheid zeegras bepaald. Het onderzoek van Christianen en Van Belzen toont nu aan dat ook in gebieden waar het zeegras intensief begraasd wordt, en er dus praktisch geen weelderige begroeiing van stengels en bladeren aanwezig is ,de erosie nog steeds met 70procent gereduceerd kan worden.

Schildpadden
In de tropische zee rond het eiland Derawan in Oost-Kalimantan, Indonesië, leven veel groene zeeschildpadden. Om hun buik vol te krijgen, ‘maaien’ de vegetarische dieren het zeegras. Op plaatsen waar veel schildpadden leven, lijken de zeegrasvelden meer op een gemaaid grasveld dan op een weelderige begroeiing. Aangenomen werd dat deze kort gegraasde zeegrasvelden de kust veel minder goed tegen erosie kunnen beschermen dan zeegrasvelden met lange bladeren.

Tijdens proeven bij Derawan volgden de onderzoekers veranderingen in het niveau van de zeebodem van experimentele plekken met en zonder zeegras. Daarnaast beschermden ze delen van het zeegrasveld met kooien tegen schildpaddenvraat. Het bleek dat er praktisch geen verschil in erosie optrad tussen plekken met begraasd en onbegraasd zeegras. De wortels van het zeegras zijn de belangrijkste oorzaak voor het stabiliseren van de zeebodem. Ook gebruikten de onderzoekers stapels zandzakken om de hoeveelheid inkomende golven te manipuleren. Hieruit bleek dat vooral golven belangrijk zijn voor de kusterosie van deze eilanden. Dit wil zeggen dat de stabiliserende rol van zeegrassen heel belangrijk is, omdat deze er voor zorgt dat het water voor het strand ondiep blijft, waardoor minder hoge golven de kust kunnen bereiken en eroderen.

Christianen en Van Belzen adviseren om de waarde van zeegrasvelden niet langer in te schatten op basis van de hoeveelheid bovengrondse bladeren, maar juist ook op basis van ondergrondse biomassa (de wortels). Zeegrasvelden die er op het eerste gezicht niet heel weelderig uitzien, kunnen heel belangrijk zijn voor de kustbescherming en zullen daarom ook zo op waarde moeten worden geschat.

Rol zeegrasvelden bij klimaatverandering
Natuurlijke kustbescherming in de vorm van bijvoorbeeld koraalriffen en zeegrasvelden, staat op veel plaatsen sterk onder druk. Het is echter de verwachting dat deze ‘ecosysteemdienst’ van kustecosystemen steeds belangrijker zal worden, omdat in de toekomst steeds vaker en steeds zwaardere stormen zullen optreden.

Bron: Rijksuniversiteit Groningen en NIOZ
Foto's: Marjolijn Christianen