Sinterklaas in de lente

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op woensdag 24 maart 2010

Bedreigd door Nederlandse schoonmaakwoede en natuurliefhebbers is het zeldzame Mijtertje een mooi voorbeeld van de weinige waterpaddenstoelen die ons land kent.

De voorjaarsplanten mogen dan laat zijn, het Mijtertje (Mitrula paludosa) is op tijd. Met enige fantasie is het hoofddeksel van Sinterklaas te herkennen in het vruchtlichaam van het Mijtertje. Anderen zien eerder een lucifer met een wit steeltje en een oranje kop. Het is een fraai gekleurd paddenstoeltje dat in het water groeit.

Mijtertjes zijn rond deze tijd te vinden in het voedselarme water van enkele schaduwrijke kwel- en brongebieden in het oostelijk deel van ons land. Omdat het water in deze gebieden een heel constante temperatuur heeft, zal een strenge winter weinig invloed hebben op het verschijnen van de paddenstoeltjes. Het water van de vindplaats waar de foto’s genomen zijn, was bij het verschijnen van de Mijtertjes dit jaar 8 °C. Het is ook deze winter nooit bevroren geweest.

Er bestaan erg weinig soorten waterpaddenstoelen. Het Mijtertje is toch wel het bekendste voorbeeld. Het komt in heel Europa voor maar is nergens algemeen. In het laagland van Europa, waar de invloed van de mens groot is, is het erg zeldzaam geworden. In Nederland is door verdroging en vervuiling het aantal plaatsen waar het nog voor kan komen erg beperkt. Het Mijtertje staat dan ook al jaren als bedreigd op de Rode lijst voor Paddenstoelen en komt maar heel beperkt binnen 14 atlasblokken voor (een atlasblok is een gebied van 5x5 kilometer).

Ook op deze enkele groeiplaatsen wordt het Mijtertje echter bedreigd door menselijke activiteit. Allereerst de schoonmaakwoede van beheerders die soms bij herhaling de plekken schoonmaken waar het Mijtertje voorkomt. Het Mijtertje groeit namelijk in ondiep water dat gevuld is met rottende afgevallen bladeren en naalden, en dat soort plekken maken we in Nederland nu eenmaal graag schoon. Een andere en meer recente bedreiging vormt de amateurfotograaf. De plekken waar het Mijtertje voorkomt, zijn meestal modderige bovenlopen van kwelbeken. Op deze vindplaatsen wordt regelmatig door de modder gebanjerd en van beekoevers afgegleden om die ene unieke foto te maken. Gebruik in plaats van je macrolens eens een telelens op statief en bescherm zo de weinige plaatsen waar deze paddenstoel in Nederland nog voorkomt.

Tekst en foto's: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging; foto's zijn gemaakt met 70-200 mm zoom met tussenringen