Leeuwenhout

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op donderdag 7 januari 2010

Sneeuw en vorst vormen niet de beste omstandigheden voor paddenstoelen; de meeste exemplaren zijn nu dan ook verdwenen. Binnenshuis kunnen we echter nog genieten van het werk van de Biefstukzwam. Deze paddenstoel tast eikenhout namelijk op zo'n manier aan dat er een kostbaar product ontstaat voor de meubelindustrie.

De Biefstukzwam (Fistulina hepatica) is een vrij algemene paddenstoel, die voornamelijk op Eik voorkomt. Hij ontleent zijn smakelijke naam niet aan zijn eetbaarheid, want hoewel hij niet giftig is, is het is toch een vrij taaie rakker, die alleen in geval van nood zijn Engelse naam – poor men’s beef – eer zal aandoen. Nee, de Biefstukzwam heet zo, omdat hij grofweg meestal de vorm heeft van een koeientong waar vaak bloedrood vocht uit druipt; bij doorsnijden lijkt de snede wel wat op vlees. Het rode vocht wordt geproduceerd door grote cellen in het vruchtlichaam.

De Biefstukzwam groeit op levende Eiken, en is dus een parasiet. Hij infecteert vooral via beschadigingen van de bast en leeft voornamelijk van het dode kernhout. Alle houtbestanddelen – cellulose, hemicellulose en lignine – worden door de Biefstukzwam afgebroken, maar hij neemt daar de tijd voor. Het duurt vele jaren voordat een Eik aan de Biefstukzwam zal bezwijken. Al die tijd groeien er zwamdraden in het kernhout, en daar worden ook de grote cellen met rode kleurstof (eigenlijk een afvalproduct) gevormd, die na verloop van tijd afsterven zodat de vloeistof vrijkomt en door het hout wordt opgenomen. Omdat de cellen nogal lang zijn, levert dat een streepeffect op. Vandaar de naam Leeuwenhout, dat misschien nog beter bekend is onder de naam 'Lion’s Oak'.

Eikenhout wordt vanouds gebruikt in de meubelindustrie vanwege zijn duurzaamheid. Het is sterk en redelijk hard, maar toch nog goed bewerkbaar. Leeuwenhout is al wat aangetast door de Biefstukzwam en heeft daardoor wat van zijn hardheid verloren. Het is daardoor gemakkelijker bewerkbaar en uitstekend geschikt voor ornamenten, zoals knoppen en sierlijsten, waarbij de roodbruine strepen de esthetische waarde van het hout nog verhogen.

Tekst en foto Biefstukzwam: Joost Stalpers, Nederlandse Mycologische Vereniging  Foto tafel van Lion oak: Steve Baker