Bruinvis-drama voor de Nederlandse kust…

Persbericht uitgegeven door Koninklijk NIOZ, Wageningen-IMARES, Ecomare, Naturalis en het Productschap Vis op donderdag 6 maart 2009

In de maanden december, januari en februari zijn er honderd bruinvissen dood op de Nederlandse kust aangespoeld. Ruim dertig exemplaren hiervan waren ernstig beschadigd en veelal totaal aan flarden De bruinvissen waren in vrijwel alle gevallen vet, waaruit blijkt dat de dieren tot hun dood in een uitstekende conditie verkeerden. Gedacht wordt aan bijvangsten van bruinvissen in de visserij voor onze kust. Maar ook andere oorzaken kunnen niet worden uitgesloten. Ook de beroepsvisserij bij monde van het Productschap Vis wil de oorzaak van deze praktijk achterhalen. Onderzoekers en vissers vragen de Nederlandse overheid met klem om samen met hen oorzaken te onderzoeken. Opsporingsdiensten zoals KLPD en AID spelen hierbij een belangrijke rol.

Strandingsverloop

	Foto: Ecomare

In de maanden december, januari en februari zijn er honderd aangespoelde bruinvissen op de Nederlandse Noordzeestranden gerapporteerd, waarvan minstens dertig dieren waren verminkt. Het werkelijke percentage bijvangst van bruinvissen in de visserij kan pas worden verkregen na inwendig pathologisch onderzoek. Sinds het begin van deze eeuw zijn de aantallen ´s winters aanspoelende bruinvissen toegenomen. Nog nooit was het aantal gevonden verminkte kadavers zo groot (zie foto's). Bijzonder is ook de concentratie van strandingen; aanvankelijk spoelden de bruinvislijken vooral aan op de stranden van Texel en Vlieland, maar in februari ook in de kop van Noord-Holland en incidenteel ook op de Zeeuwse stranden (zie grafiek en kaartjes met strandingsgegevens van december 2008 tot en met februari 2009).

In voorgaande jaren werd landelijk een piek in strandingen van bruinvissen in het voorjaar en in de herfst gevonden. Terwijl van de in het voorjaar aanspoelende dieren relatief veel bruinvissen “bijvangst” geboekt zouden kunnen worden, bleken in de herfst andere doodsoorzaken te overheersen. Op jaarbasis bedraagt het geschatte aantal in Nederland door bijvangst omgekomen bruinvissen veertig tot vijftig procent van het totaal aantal gestrande dieren. Deze getallen zijn verkregen op basis van uitwendig en inwendig pathologisch onderzoek, indertijd verricht door het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ), Wageningen IMARES, het Nationaal Natuurhistorisch Museum (Naturalis) in Leiden en de Universiteit van Luik. Verminkte lijken kwamen daarbij af en toe voor, maar nog nooit op een schaal zoals in de afgelopen drie maanden werd geconstateerd.

Vermoedelijke oorzaak

	Foto: Kees Camphuysen

Er bestaat nog steeds onduidelijkheid over de doodsoorzaak van de gestrande en toegetakelde bruinvissen, maar het drama van 2008/2009 moet gezien de versheid van de dieren op korte afstand van de kust hebben plaatsgevonden. Ook in beroepsvisserijkringen wordt met verontwaardiging en afschuw gereageerd op de aangetroffen mutilaties en vooralsnog is onduidelijk wat of wie hiervan de oorzaak kan zijn. Ondanks eerdere berichtgevingen van zwaar toegetakelde bruinvislijken in de afgelopen maanden, neemt de frequentie nog steeds toe. Ook neemt de intensiteit van het versnijden per individueel dier toe, in februari spoelden er zelfs losse rug- en staartvinnen aan.
De Internationale Walvisvaart Commissie ziet de visserij met passieve vistuigen als één van de grootste bedreigingen voor walvisachtigen wereldwijd. Daarom wordt ook hier vooral aan deze vorm van visserij gedacht en niet zozeer aan de (kotter-)visserij met gesleepte vistuigen. Toch treffen ook de meeste staandwantvissers zelden of nooit een bruinvis in hun netten en zijn de risico’s vermoedelijk sterk wisselend en afhankelijk van het type net, de vangstplaats, het jaargetijde en het gedrag van de bruinvissen.Omdat de (internationaal beschermde) bruinvis sinds 2000 langs de Nederlandse kust zo sterk in aantal is toegenomen, steeg logischerwijs ook het aantal strandingen. Bij een gelijkblijvend percentage bijvangsten, betekent dit echter dat tegenwoordig jaarlijks meer en meer bruinvissen in visnetten langs de kust kunnen verdrinken.
Het mutileren van bruinvissen is strafbaar. Daarom is het belangrijk dat nu ook opsporingsdiensten zich intensief met deze zaak bezig houden. Beroepsvissers en onderzoekers bieden aan om hen hierbij te helpen en vragen daarnaast aan mogelijke betrokkenen die hieraan een bijdrage kunnen leveren, om contact op te nemen.

Mogelijke oplossing

	Foto: Christine Koersen

Bijvangsten zijn waarschijnlijk relatief eenvoudig te voorkomen wanneer onderzoekers, de grote meerderheid van goedwillende vissers en beleidsmakers van de Ministeries LNV en V&W (kustwacht) de krachten bundelen. De allereerste en hoogstnoodzakelijke stap is nu het identificeren van het voor de bijvangst verantwoordelijke type visserij, Als het hier inderdaad de staandwantvisserij betreft, dan kunnen zogenaamde geluidvoorbrengende 'pingers' op de netten bij een juiste toepassing mogelijk snel soelaas bieden.

Meer informatie
Een overzicht van de strandingen (met foto's) vindt u in de lijst van in Nederland in 2008-2009 aangespoelde walvisachtigen.

Bron: www.nioz.nl