Bloedbacterie zorgde voor piek in aantal walvisstrandingen

Naturalis houdt op de website Walvisstrandingen.nl een overzicht bij van alle aangespoelde bruinvissen, dolfijnen en walvissen in Nederland. Gemiddeld stranden er 570 walvissen per jaar op de Nederlandse kust. Meestal zijn er twee pieken, één rond eind maart en één in juli-augustus. Het bijhouden van strandingen levert inzicht op in trends, maar ook in uitzonderlijke gebeurtenissen. In augustus vorig jaar vond er zo’n bijzondere gebeurtenis plaats: in enkele weken tijd spoelden er meer dan 350 dode bruinvissen op de Waddeneilanden aan, de helft van het jaartotaal.

Behalve vanwege de aantallen was het ook bijzonder dat er vooral volwassen vrouwtjes aanspoelden, terwijl vrouwtjes meestal maar zo’n veertig procent van het totaal uitmaken. Ze waren erg rot, maar onderzoek van de Utrechtse diergeneeskundefaculteit bracht toch iets bijzonders aan het licht: de bacterie-met-de-onuitspreekbare-naam Erysipelothrix rhusiopathiae. Deze bacterie veroorzaakt bloedvergiftiging en is daarom vrijwel zeker de doodsoorzaak. Er blijven echter nog talloze vragen over, bijvoorbeeld hoe die bacterie in bruinvissen is terechtgekomen, en waarom vooral volwassen vrouwtjes zijn getroffen?

Bijzondere soorten

Onder de walvissen zijn bruinvissen de enige vaste bewoners van de Nederlandse kustzone. Toch stranden er naast bruinvissen regelmatig andere soorten. Deze leven wat verder op de Noordzee of komen hier alleen als dwaalgast voor. Er zijn door de eeuwen heen maar liefst 25 verschillende walvissoorten in Nederland vastgesteld en ook in 2021 waren er weer bijzondere soorten: dwergvinvis, gewone vinvis, potvis, tuimelaar, gewone spitssnuitdolfijn en een rottende dolfijn die nog op naam gebracht moet worden.

De website Walvisstrandingen.nl wordt wekelijks gevuld met nieuwe meldingen. In 2021 kwamen de meldingen van maar liefst 342 verschillende melders. Veel dank aan allen die de moeite hebben genomen om hun melding te doen, doorgaans vergezeld van foto’s!

Data voor kennis

Dit natuurbericht is een ingekorte versie van het jaaroverzicht op Walvisstrandingen.nl. Een jaaroverzicht is niet meer dan een momentopname van monitoringonderzoek naar voorkomen en ecologie van walvissen in de zuidelijke Noordzee. De strandingsgegevens worden regelmatig opgevraagd door onderzoekers en zijn inmiddels verwerkt in tientallen meer of minder wetenschappelijke publicaties. Ze helpen bovendien bij het vastleggen van de snelle veranderingen van onze wereld. Blijf dus melden.

Meer informatie

• Heb je een aangespoelde walvis gevonden? Meld het op Walvisstrandingen.nl. Als het dier nog leeft is het zaak om onmiddellijk het noodnummer van S.O.S. Dolfijn te bellen: 06 - 6509 8576.
• Strandingen van grote walvissen vallen onder de verantwoordelijkheid van het walvisteam van Naturalis, de Universiteit Utrecht en de Universiteit Wageningen. Lees hier meer over hun werk. 

Tekst: Guido Keijl, Naturalis
Foto’s: Jeroen Hoekendijk (leadfoto: gestrande potvis op Vieland); Rob Knoeff, RTZ & Dierenambulance Ameland