Anemonebekerzwam gevonden op Speenkruid

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

De Anemonebekerzwam, normaal bekend als parasiet van de Bosanemoon, is in Zeeland gevonden op Speenkruid. Deze paddenstoel is zeldzaam in Nederland, en er zijn nog geen Zeeuwse waarnemingen aan de Verspreidingsatlas bekend.

De Anemonebekerzwam (Dumontia tuberosa) is een zeldzame bekerzwam die gedurende en net na de bloeitijd van de Bosanemoon gevonden wordt. Het is een parasiet die dode plekken veroorzaakt in groepen Bosanemonen. De bekerzwam is te herkennen aan een karakteristiek sclerotium, een compact mycelium in de vorm van een knolletje, onder aan het soms lang gesteelde, schotelvormige vruchtlichaam.

De Anemonebekerzwam wordt zelden in Zeeland gevonden. De Verspreidingsatlas vermeldt geen enkele vindplaats. Tijdens een wandeling over de buitenplaats Zeeduin in Oostkapelle werden onlangs enkele bruine bekerzwammetjes gevonden. Ze hadden wel wat weg van de Anemonebekerzwam, maar Bosanemonen waren er in geen velden of wegen te zien. De bosbodem was wel rijkelijk bezaaid met een dik tapijt van Speenkruid. De microscoop moest er aan te pas komen om de vondst als Anemonebekerzwam te bevestigen. Hier was wat raars aan de hand: de Anemonebekerzwam parasiteerde op Speenkruid!

Zeeland staat niet bekend als een bosrijke provincie, laat staan dat hier massaal Bosanemonen groeien. Blijkbaar kan de Anemonebekerzwam dus ook op Speenkruid parasiteren. En Speenkruid hebben we in Zeeland ruim voldoende. Speenkruid en Bosanemoon hebben wel wat met elkaar gemeen. Speenkruid ontwikkelt ondergronds knolletjes en de Bosanemoon wortelstokken. Daar slaan ze hun reservevoedsel in op. Zodra het weer in het voorjaar het toelaat, spreken ze de voedselvoorraad aan om zo snel en zoveel mogelijk te profiteren van het licht dat dan nog op de bosbodem terechtkomt. Voordat de bomen in blad staan hebben zij hun taak alweer volbracht en wachten ze weer op het volgende voorjaar, met hun knolletjes respectievelijk wortelstokken veilig in de bosbodem. En de Anemonebekerzwam? Die wacht zijn kans af. Wordt het het Speenkruid of de Bosanemoon? Het maakt de paddenstoel niet uit, als hij maar kan overleven.

Tekst en foto's: Henk Remijn, Nederlandse Mycologische Vereniging