Insecten zoeken in de winter

Bericht uitgegeven door EIS-Nederland [land] op [publicatiedatum]

Wie denkt dat koudbloedige insecten en andere ongewervelden alleen actief zijn als de temperatuur wat oploopt, en de winter als ei of in een rustfase doorbrengen, heeft het mis. Ga je tuin maar eens in, en ontdek dat het leven voor een flink aantal soorten gewoon op volle toeren doordraait.

Sommige soorten hebben zich helemaal aangepast aan winterse omstandigheden. De kleine wintervlinder (Operophtera brumata) vliegt vooral rond in de maanden november en december, op zoek naar een vrouwtje. De winterhooiwagen (Paroligolophus agrestis) paart zelfs tijdens vriesnachten. Waarom doen deze dieren dat, tijdens dit toch onbehaaglijke seizoen? Het antwoord is vrij simpel: op deze wijze voorkomen ze concurrentie met vele andere soorten die wel juist in de lente en zomer actief zijn. Naast gespecialiseerde wintersoorten, zijn er ook soorten voor wie het leven van alle dag op een laag pitje doorgaat tijdens koude periodes.

Beschutte strooisellaag
Hoewel het vaak koud is in de winter zijn er altijd goed beschutte plekjes waar het niet al te onaangenaam is. In de bodem of onder een dikke strooisellaag zijn kleine dieren goed beschut tegen de kou en dus nog gewoon actief. Til in je tuin maar eens een stuk hout op of schuif eens een stapel bladeren opzij. Je zult zien dat het er krioelt. Overal springen kleine diertjes weg. Dat zijn springstaarten, waarvan wel 230 soorten in Nederland voorkomen. Ook miljoenpoten en pissebedden als de ruwe pissebed (Porcellio scaber) en kelderpissebed (Oniscus asellus) zul je zien wegkruipen. De voorjaarshooiwagen (Rilaena triangularis) is in de strooisellaag aan het opgroeien om in het voorjaar volwassen te zijn. Waar prooidieren zijn, zijn ook predatoren. De gewone duizendpoot (Lithobius forficatus) en de loopkever (Nebria brevicollis) zijn er vaak te vinden en pakken af en toe een insect om de winter door te komen.

Zonnende diertjes
Als in de winter de zon schijnt kan er lokaal een lekker microklimaat ontstaan, waar sommige dieren gelijk van profiteren. Op een luwe plek kan de zon al snel zorgen voor een aangename temperatuur. Hier kun je bijvoorbeeld een wolfspin of dwergspin zien die op zoek is naar een springstaart. Dansmuggen zoeken invallende zonnestralen op om in groepen sierlijke baltsvluchten uit te voeren. Op zonnige muren kun je opeens een vrolijk lieveheersbeestje zien lopen.

De natuur om de hoek kan verrassend rijk aan soorten zijn. De hier genoemde dieren zijn in vrijwel elke tuin te vinden. Wie ze op naam wil brengen en meer over ze te weten wil komen kan het programma DierenZoeker gebruiken. Deze is beschikbaar op het internet en als mobiele website op de smartphone.

De DierenZoeker werd ontwikkeld door NCB Naturalis, tv-programma Het Klokhuis, website-ontwikkelaar IJsfontein en EIS-Nederland. Door middel van facetdeterminatie en honderden originele tekeningen kunnen veel soorten uit tuin, park en vijver op naam gebracht worden. Het komende jaar zal de DierenZoeker doorontwikkeld worden en stap voor stap gevuld worden met steeds weer nieuwe soorten. Ook zal er maandelijks een Klokhuisuitzending zijn over determineren.

Tekst: Jinze Noordijk en John T. Smit, EIS-Nederland
Tekeningen: Manon Zuurmond; Bas Blankevoort; Erik-Jan Bosch