Hoe komt een vlinder de winter door? #4

Voor veel mensen is het verrassend om te horen dat er ook in de winter vlinders zijn. Van nachtvlinders kunnen ze zich dat nog wel voorstellen, maar voor die warmteminnende en zonaanbiddende dagvlinders verwacht je dat niet. Toch zijn er vlinders die op deze manier, als vlinder dus, de winter doorkomen. Het zijn ook de eerste vlinders die je in het vroege voorjaar te zien krijgt. Dat is logisch, want ze hoeven alleen nog maar uit hun winterslaap te komen, op te warmen en ze kunnen vliegen en door u gezien worden.

Klaar voor de kou

In de koude maanden zijn ze natuurlijk wel aanwezig, maar niet actief. Ze hebben hun metabolisme (spijsvertering) op een heel laag niveau gebracht, hebben vocht uit hun lichaam verwijderd en hebben een antivries aangemaakt, vergelijkbaar met de antivries die wij in onze auto’s gebruiken om bevriezing te voorkomen. Zolang het koud is werkt dat prima, maar als er midden in de winter warme dagen zijn – van boven de tien graden – met een zonnetje erbij, dan wordt het een probleem. Ze ontwaken dan te vroeg uit hun winterslaap en dat kost enorm veel energie. Als het vervolgens weer koud wordt, moeten ze weer terug in winterslaap. Dit betekent dat vlinders uitgeput raken en het voorjaar niet halen. Door klimaatverandering zien we dat er veel zachte winters zijn en dit probleem alleen maar groter wordt.

Vlinders in huis

De dagpauwoog, de kleine en de grote vos schuurtjes proberen in bunkers, in houstapels, maar ook wel binnenshuis te overwinteren. Zij hebben ook nog een ander probleem. Ze zoeken een overwinteringsplekje in september en oktober en dat moet een koel en donker plekje zijn. Eigenlijk moet dat ook de hele winter zo blijven, totdat ze in maart weer tevoorschijn komen en zich gaan voortplanten. Vaak blijven die plekjes wel donker, maar tegen de tijd dat het echt koud wordt gaan wij in huis de kachel aan zetten en dan kunnen die eerst vrij koele plekjes warm worden. Ook dan zien we dat de vlinders actief worden, met dezelfde gevaren van uitputting en een vroegtijdige dood.

Koud wegzetten

Het beste dat je kunt doen met een vlinder die in de winter binnenshuis actief wordt en misschien zelfs rond gaat vliegen, is deze op een koele of zelfs koude plek weg te zetten. Een schuurtje, garage of onder een afdak bijvoorbeeld. Ook die veel verkochte vlinderkastjes, met van die verticale spleten, kunnen gebruikt worden om vlinders in weg te zetten.

Er zijn ook soorten die in struiken en in houtstapels overwinteren. De citroenvlinder en de gehakkelde aurelia bijvoorbeeld. Wees daarom terughoudend met snoeien en opruimen in uw tuin voor de winter. Beperk u tot het weghalen van planten die echt in de weg liggen of staan, maar laat zoveel mogelijk ongemoeid. Er kunnen vlinders in overwinteren, maar zeker ook eitjes, rupsen en poppen.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting