De grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) kan ruim dertig centimeter lang worden en is daarmee de grootste soort uit de familie van de modderkuipers (Cobitidae). Iedere vis heeft een unieke tekening met een bruine rug en horizontale gele tot oranje strepen en kleine vlekjes. Rond de bek bevinden zich tien bekdraden waarmee ’s nachts naar kleine diertjes wordt gezocht. Het verspreidingsgebied strekt zich uit van Centraal-Europa tot in Azië, ons kikkerlandje bevindt zich aan de westgrens. De voorkeur van deze soort gaat uit naar sterk begroeide wateren in overstromingsvlakten van rivieren en moerasgebieden. Hier overleven ze ook bij weinig zuurstof dankzij een gespecialiseerde huid- en darmademhaling. Zelfs droogval kan tijdelijk worden doorstaan, ze graven zichzelf dan in de natte modder in en beperken hun levensfuncties tot een minimum. De grote modderkruiper plant zich voort van april tot en met juni in de ondiepere warme delen van het water waar veel plantengroei aanwezig is.
Inperking van het leefgebied
In Nederland ligt tegenwoordig het grootste gedeelte van het leefgebied in de poldersloten van voormalige overstromingsvlakten. Vaak gaat het daarbij om ‘relictpopulaties’ waarbij de soort alleen nog lokaal en vaak in lage dichtheden voorkomt. In de loop van de twintigste eeuw vond een sterke afname plaats als gevolg van menselijk ingrijpen in het watersysteem. Het leefgebied is met dijken, stuwen en gemalen sterk versnipperd geraakt, waterpeilen worden strak gereguleerd en er wordt intensief gemaaid waardoor vegetatie vaak afwezig is.
Grote modderkruiper kan hulp gebruiken
In gebieden waar de grote modderkruiper nog aanwezig is, heeft de soort baat bij aangepast beheer en de juiste inrichting. Door onderhoud in ruimte en tijd te faseren, zorg je dat er altijd geschikt habitat aanwezig blijft. Wat in alle gevallen een goede tip is: het sparen van vegetatie direct langs de kant, de zogenaamde ‘snor’ (dit is ook een lopende campagne vanuit SoortenNL). Dit is erg belangrijk om altijd voldoende schuilplaats voor de grote modderkruiper en andere soorten te behouden. Ook inrichtingsmaatregelen, zoals aanleg van plasdraszones kunnen een sterk positief effect hebben op succesvolle voorplanting van deze bijzondere soort. Een beetje aandacht helpt!
| Iedere week staat een plant, dier of schimmel centraal in de Week van … Het is een initiatief van SoortenNL, hét kennisnetwerk voor wilde planten en dieren van Nederland. Een netwerk van organisaties die toegepast onderzoek doen en natuurgegevens verzamelen met hulp van duizenden vrijwilligers voor de bescherming van soorten en hun leefgebieden. Met die gegevens ontwikkelen we kennis over de staat van de natuur en verbeteren we beheer, beleid en betrokkenheid. |
Tekst: Max Schutte, RAVON/SoortenNL
Foto’s: Jelger Herder
Kaartje: NDFF Verspreidingsatlas