Snorkelen heeft voordelen ten opzichte van duiken met perslucht. Je produceert geen bellen in het water die de vissen wegjagen. In september is de kans groot dat je al dobberend en ademend door je snorkel een Grote zeenaald ziet. Hoewel er meer soorten zijn, is de Grote zeenaald (Syngnathus acus) het meest algemeen. Met een maximale lengte van bijna vijftig centimeter is het ook onze grootste zeenaald. Een zeenaald spotten is een bijzondere ervaring.
Bewegend stokje
Een Grote zeenaald vinden is nog niet zo makkelijk. Geholpen door hun geelgroen of bruin gevlekte kleurpatroon, verschuilen deze meesterlijke camoufleurs zich vaak tussen wieren. Door zich stil te houden – en hun lange slanke lichaam soms ook verticaal te positioneren – gaan ze op in hun omgeving als een naald in een hooiberg. Ze glijden zachtjes door het water, vaak alleen ’aangedreven’ door de relatief korte rugvin. Kom niet te dichtbij en maak geen snelle beweging, want dan verdwijnen ze in een oogwenk.
Uitgerekt zeepaardje
Zeenaalden zijn verwant aan de snoezige zeepaardjes. Als je een zeenaald in gedachten inkort, de staart oprolt en zijn kop een kwart slag draait, ben je er al bijna. Het lichaam van zowel zeenaalden als zeepaardjes is opvallend stevig en gepantserd met beenplaten (achttien tussen de kop en de rugvin bij de Grote zeenaald). Om die reden kun je ze, als ze dood aangespoeld zijn, gedroogd bewaren. Zeenaalden lijken trouwens nog op een andere manier op zeepaardjes
Geëmancipeerde vader
Net als bij zeepaardjes, komt bij de Grote zeenaald een heel aparte broedzorg voor. Pa zorgt namelijk voor de eieren en de uitgekomen jongen. Kom je al snorkelend een mannetje tegen met een duidelijk gezwollen buik, dan betekent dit dat hij eieren draagt! Daarvoor hebben ze een speciale broedbuidel, waarin de eieren worden bewaard totdat ze uitkomen. Ook na het uitkomen verschuilen de piepjonge zeenaaldjes zich bij gevaar nog enige tijd in de buidel. Al springen ze niet als een kangoeroe, het kijken naar zo’n ‘zwangere’ vader is een bijzondere ervaring.
Trompet-pipet
Neem, als je met een duikbril in het water ligt om een zeenaald te bekijken, vooral rustig de tijd. Zeenaalden eten kleine kreeftachtigen, zoals aasgarnalen en roeipootkreeftjes. Die zuigen ze met hun buisvormige, aan het uiteinde als een trompet verbrede mond naar binnen. Dat gaat zo snel en subtiel, dat je goed moet kijken om het te zien.
Rondom een ponton
Wie niet met een duikbril te water gaat, mist de schoonheid van de onderwaterwereld. Met een trucje kun je er in haventjes met drijvende pontons toch een beetje van genieten. Pontons zijn vaak prachtig begroeid met zeeanemonen, kokerwormen, zeepokken, zakpijpen, mosdierkolonies en zeewier. Zwemmende en kruipende dieren zoeken daartussen beschutting en voedsel. Ga plat op je buik liggen en kijk langs de begroeide pontonwand. Al snel zie je wandelende krabbetjes en zwemmende garnaaltjes en kokerwormen die hun mooie ‘verenkam’ uitsteken. Een schooltje koornaarvisjes zwemt langs. En jawel hoor: geduld wordt beloond. Daar is een Grote zeenaald! Met een waterdichte camera kun je die ontmoeting vastleggen.
Zelf zeenaalden zien
Als snorkelaar zie je veel soorten. Als je je waarnemingen vastlegt en doorgeeft, kunnen ze gebruikt worden voor onderzoek. Een bijzonder project is het Monitoringproject Onderwater Oever (MOO). Daaraan kun je al meedoen als je nog maar enkele soorten herkent. Je leert snel bij. Bijvoorbeeld het verschil tussen een kleine Grote zeenaald en een grote Kleine zeenaald (het verschil zit hem – behalve in het hier heel bewuste hoofdlettergebruik – in de staart, de vorm van de snuit en de afmetingen). Er bestaat trouwens ook de optie om simpelweg ‘zeenaald’ door te geven, zonder eerst de exacte soort te achterhalen.
Snorkelen is ademloos genieten! Maar blijf toch maar ademen… Door je snorkel.
Meer informatie
- Interesse om mee te doen? Vraag vrijblijvend om informatie of meld je aan als MOO-waarnemer via info@anemoon.org. Er worden ook biologische snorkelcursussen gegeven.
| Iedere week staat een plant, dier of schimmel centraal in de Week van… Het is een initiatief van SoortenNL, hét kennisnetwerk voor wilde planten en dieren van Nederland. Een netwerk van organisaties die toegepast onderzoek doen en natuurgegevens verzamelen met hulp van duizenden vrijwilligers voor de bescherming van soorten en hun leefgebieden. Met die gegevens ontwikkelen we kennis over de staat van de natuur en verbeteren we beheer, beleid en betrokkenheid. |
Tekst: Adriaan Gmelig Meyling en Rykel de Bruyne, Stichting ANEMOON en SoortenNL
Foto’s: Ad Aleman (leadfoto: zwemmend exemplaar van de Grote zeenaald, herkenbaar aan de grootte en aan de waaiervormige staartvin); Marion Haarsma; A.W. Gmelig Meyling