Natuurjournaal 3 september 2023

Tomaten en aardappels zijn hier geliefde moestuin- en landbouwgewassen, maar oorspronkelijk komen ze natuurlijk uit Zuid-Amerika. Deze planten horen bij de nachtschadefamilie, veelal tropische planten. Maar er is één inheemse, Nederlandse soort. Bitterzoet heet ze, en aan de bloemen zie je direct dat ze familie is van tomaat en aardappel. Nu rijpen de vruchten, en het zijn inderdaad net kleine, eivormige tomaatjes. Maar pas op, net als bij aardappels zijn de bessen giftig. Toch werd bitterzoet vroeger wel gegeten: de stengels dan, want die bevatten schijnbaar het minste gif. Bij het kauwen smaken ze eerst bitter, en dan zoet. Het is echter niet aan te raden, want ook in de stengels zit het giftige solanine. Geniet liever van hoe vrolijk de rode bessen eruitzien. Dat kan overal in Nederland, want bitterzoet is opvallend makkelijk in haar keuze voor een groeiplek.

Van het giftige blad heeft de rups van de doodshoofdvlinder geen last – aardappel is een van de waardplanten van deze Zuid-Europese nachtvlinder die in het voorjaar ook wel eens naar Nederland trekt. Die rupsen hebben verschillende verschijningsvormen, vaak geel tot groen met blauwige strepen. Er is ook een bruine vorm die er heel anders uitziet. De doodshoofdvlinder is een zeldzame bezoeker in Nederland, maar in september en oktober worden ze het meest gezien. Dat zijn vooral nakomelingen van de eerdere voorjaarsgeneratie. Doodshoofdvlinders vliegen ’s nachts maar foerageren niet op bloemen: ze dringen bijennesten binnen om daar honing te drinken. Ook rot fruit lusten ze wel. En de naam? Als je goed kijkt, zie je waarom ze zo heet.

Tekst: Nienke Lameris, Nature Today
Foto’s: Oscar en Jolanda Balm, Waarneming.nl; Frits Bink, Saxifraga