Brabant belangrijk voor het bont dikkopje

Het bont dikkopje is een vrij zeldzame standvlinder die in ons land vliegt in twee gescheiden gebieden: enerzijds Noord-Brabant en Midden-Limburg (inclusief een populatie bij Schinveld) en anderzijds het oostelijke deel van de Achterhoek en Twente. Vanaf 1993 breidt de soort zich ook enigszins uit richting West-Brabant. Op onderstaand kaartje zie je de verspreiding van deze voorzomervlinder. Vanaf half mei tot half juni kun je de vlinder vinden. Hij heeft maar één generatie. De mannetjes zijn snelle vliegers en vertonen territoriaal gedrag vanaf een tak of een hoge grasspriet. Daar zitten ze op de uitkijk op zoek naar vrouwtjes en andere mannetjes zullen ze proberen te verjagen. Het bont dikkopje leeft op de overgang van vochtige graslanden en heiden naar vochtige bossen, zoals open plekken en brede bospaden in elzenbroekbossen, en bij vennen aan de rand van struweelrijke heide. De biotoop is vrij zonnig maar beschut en vaak kleiner dan een hectare.

Je ziet bont dikkopjes regelmatig nectar drinken. Braam en echte koekoeksbloem zijn zeer in trek, maar ook gele composieten, look-zonder-look en andere soorten worden wel gebruikt. De eitjes van het bont dikkopje worden afzonderlijk afgezet op de jonge bladeren van hennegras, maar ook pijpenstrootje wordt wel gebruikt. Direct na uitkomen van het eitje spint de rups een kokertje van een grasspriet, waarin hij zich overdag verbergt. 's Nachts verlaat hij zijn koker om te eten. Als het blad rondom dit kokertje grotendeels is opgegeten, zoekt hij een andere stengel en spint opnieuw een schuilplaats. In het najaar leven de grotere rupsen vrij op de plant. Dan maken zij aan weerszijden van een grasspriet een inkeping, waardoor de plant geen voedingsstoffen meer naar de wortels kan verplaatsen en het voedselgehalte in de bladeren hoog blijft. Hierdoor komt het dat planten waarop rupsen leven aan het einde van het seizoen nog groen en voedselrijk zijn en onbezette planten helemaal verdord. De rups is aanwezig van half juni tot begin mei van het volgende jaar. Hij overwintert als volgroeide rups tussen samengesponnen grasbladeren.

Ga op zoek de komende weken en geef via Telmee of Waarneming.nl door of en waar je bont dikkopjes tegenkomt. Het is dan wel een vrij zeldzame soort, maar als je gericht op zoek gaat kun je ze zeker te zien krijgen.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Kaartje: NDFF