Oranjetipje niet eenkennig

Oranjetipje en pinksterbloem zijn een bekende combinatie. Die prachtig roze graslandplant is dan ook een belangrijke voedselplant voor de rupsen van oranjetipjes. Ze eten niet de hele plant, maar zijn gespecialiseerd op het zaad. Dat zaad zit bij pinksterbloemen in zogenaamde hauwtjes. Dit zijn smalle, langwerpige zaaddozen. Vrouwtjes zetten hun eitjes af op planten die nog geen zaad hebben, maar wel veel bloemen en bloemknoppen. Je ziet aan het gedrag van een vrouwtje of ze eitjes zal gaan afzetten. Ze heeft dan een zoekende vlucht en gaat regelmatig op planten zitten om te controleren of ze geschikt zijn. Als je dat ‘waardplantzoekgedrag’ ziet hoef je meestal niet lang te wachten voordat je een eitje kunt vinden. Blijft zo’n vrouwtje namelijk vrij lang zitten dan is ze waarschijnlijk bezig met het afzetten. Als je goed kijkt zie je ook dat haar achterlijf gekromd is en met een beetje geluk zie je zelfs het eitje verschijnen. Een verrekijker die dichtbij scherp kan stellen komt dan goed van pas. Het ei is wit als het wordt afgezet, maar van oranjetipje wordt deze vrij snel prachtig oranje.

Hoewel oranjetipjes vaak eitjes afzetten op de pinksterbloem is dit zeker niet de enige waardplant. Ze kunnen allerlei kruisbloemigen gebruiken. Look-zonder-look is een heel bekende en veel gebruikte, maar in tuinen kun je ook eitjes en/of rupsen vinden op damastbloem en judaspenning. De rupsen eten daar ook van de zaaddozen en dus de penningen van de laatstgenoemde. Hier zie je de vraat heel goed. Er zijn tientallen kruisbloemigen die door oranjetipjes gebruikt worden, maar de overleving van de rupsen is wel het grootst op pinksterbloem en look-zonder-look. Het is boeiend om de komende weken eens goed op te letten en wie weet ziet u, nu u het gedrag kent, een vrouwtje eitjes afzetten. Het is leuk om, als u de waarneming doorgeeft aan Waarneming.nl of Telmee, er dan even bij te vermelden op welke plant de eitjes werden afgezet.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting (leadfoto: het mannetje oranjetipje is te herkennen aan de oranje vleugelpunten, het vrouwtje heeft deze oranje vlekken niet)