Het klimaat op aarde is aan het veranderen en steeds vaker zien we de gevolgen daarvan. Zoals hittegolven, extreme regenbuien, droogte en verlies van biodiversiteit. Door je tuin, balkon of straat te vergroenen en te verduurzamen zorg je voor minder wateroverlast en hittestress in jouw buurt. Met meer groen verwelkom je ook insecten, vogels en andere dieren. Zo draag je ook nog een steentje bij aan de biodiversiteit. Tijdens de Week van de Groene Tuin willen Milieu Centraal en een groot aantal partners mensen stimuleren zoveel mogelijk tuinen, balkons en straten (verder) te vergroenen en te verduurzamen. Samen op weg naar een groenere en gezondere leefomgeving!
Hoe groen, warm en waterbestendig is jouw woonplek?
Wat kan er in jouw buurt of straat beter? Op de kaarten van Atlas Leefomgeving zie je hoe groen, warm en waterbestendig jouw leefomgeving is. Ontdek op de Groenkaart hoeveel groen er is op verschillende plekken in Nederland op een oppervlak van 10 bij 10 meter. De donkergroene gebieden hebben meer bomen, struiken en planten dan de lichtgroene gebieden. Wat opvalt is dat stedelijke gebieden, akkerbouwgebieden en industrieterreinen een lichte kleur hebben. Daar is dus minder groen.
Tegels eruit, groen erin
Woon je zelf in een gebied met weinig groen en kan je eigen tuin wel wat groen gebruiken? Dan is de eerste stap het wippen van tegels: maak minimaal 60 procent van je tuin groen. Wil je delen van je tuin toch verharden? Kies dan voor halfverharding, waterdoorlatende klinkers of een terras met brede voegen. Zelfs zonder voortuin kun je de voorkant van je huis vergroenen. Maak naast je voordeur of raam een geveltuintje. Haal een rij tegels weg en zet een paar mooie (klim)planten neer. Kijk eens naar de groene tips van Moesmeisje.
Meer zoemende bijen in je tuin
Vogels, bijen, egels en andere dieren houden van groen en zo’n tuin vol leven is goed voor de biodiversiteit. Bijen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de bestuiving van bloemen en gewassen. Ze hebben genoeg bloeiende planten in de omgeving van hun nest nodig. Op de kaart Bijendiversiteit ontdek je hoeveel soorten bijen er in een gebied voorkomen in Nederland. Hoe donkerder de kleur groen op de kaart, hoe meer verschillende bijensoorten er in dat gebied voorkomen. Je ziet dat het aantal bijensoorten sterk verschilt per gebied. Zo zie je op de kaart hieronder dat de soortendiversiteit in het zuiden van ons land hoger is dan in het noorden.
Wat de bij niet kent, dat eet hij niet
Help bijen een handje door de juiste bloemen en planten in je tuin te zetten. Maar wat zijn die juiste bloemen en planten dan? Kies het liefst verschillende soorten biologische planten, bollen en zaden. Deze zijn namelijk niet met gif behandeld. Je herkent ze aan het milieukeurmerk. Neem bloemen die in verschillende maanden in het jaar bloeien. Zo hebben de bijen het hele jaar door toegang tot nectar.
Kies voor inheemse planten. Die zijn beter voor de natuur en trekken meer insecten aan. Inheemse planten en dieren hebben zich al eeuwenlang aan elkaar aangepast. En voor bijen werkt het hetzelfde als voor mensen: wat de bij niet kent, dat eet hij niet. Inheemse planten hebben vaak ook minder onderhoud nodig, omdat ze zijn aangepast aan de lokale groeiomstandigheden. Bijvoorbeeld qua bodemtype en hoeveelheid neerslag. Daardoor hebben inheemse planten minder bemesting en water nodig.
Zorg voor fijne logeerplekken
Tijdens de Week van de Groene Tuin delen wij tips om de biodiversiteit in jouw omgeving te stimuleren. Dieren ontdekken je tuin vanzelf als je zorgt voor een natuurlijke tuinafscheiding, voldoende voedsel, schuilplekken en nestmogelijkheden. Kies bijvoorbeeld bomen en hagen met een dichte takkenstructuur. Die bieden vogels een beschut en veilig plekje om in te nestelen. Egels geef je een schuilplek door een rommelig hoekje van bladeren en takken te maken. Met een bijenhotel, zandhellinkje of bakje leem in de tuin zorg je dat wilde bijen zich kunnen nestelen in je tuin. Wist je trouwens dat je van een oude boomstronk een bijenhotel kunt maken? Boor er een paar gaten in en je hebt een mooi bijennestje.
Of leg een natuurlijke tuinvijver aan in je tuin. Bijvoorbeeld eentje die een mooi logeerplekje aan padden biedt. Je zorgt zo voor voldoende drinkwater voor dieren die je tuin bezoeken. Maar ook maakt zo’n vijver je tuin aanzienlijk koeler. Is je tuin niet groot genoeg voor een vijver? Zet dan een waterschaal neer.
Een koele tuin in de zomer
Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met langere perioden van droogte en hitte. Op de kaart Gevoelstemperatuur op een zomerse dag zie je de gevoelstemperatuur op verschillende plekken in Nederland op een hete zomerdag in 2015. Je ziet duidelijk dat het in het noorden van Nederland koeler is, omdat daar minder bebouwing is. Ook bij bosrijke plekken of plekken in de polder is de gevoelstemperatuur lager.
Als we inzoomen op woonwijken zie je dat de gevoelstemperatuur daar juist een stuk hoger is. Dat komt mede omdat dit vaak plekken zijn zonder schaduw én met minder wind. Het temperatuurverschil tussen de stad en het platteland in graden Celsius noemen we het stedelijk hitte-eiland effect. In steden zijn veel gebouwen, huizen, wegen en stenen die veel warmte vasthouden. Je ziet grote steden dan ook rood en oranje oplichten op de kaart Stedelijk hitte-eiland effect.
Met groen de hitte dempen
Woon jij in een gebied met een hoge gevoelstemperatuur? Dan kun je zelf groene maatregelen nemen om te zorgen dat je er in de zomer koeler bijzit. Plaats bijvoorbeeld een boompje in je tuin om schaduw te creëren. Op de kaart Verkoelend effect van groen en water zie je het verkoelend effect van groen en water in stedelijke gebieden. Daarnaast is het slim om regenwater op te vangen in een regenton. Zo hoef je in tijden van droogte geen drinkwater te gebruiken om je tuin mooi en gezond te houden.
Minder tegels, minder wateroverlast
In de toekomst krijgen we door klimaatverandering steeds vaker te maken met extreme buien en meer neerslag. Als het riool een grote hoeveelheid water in korte tijd niet aankan, dan kan dit leiden tot wateroverlast. Op de kaart Water op straat na een extreme regenbui zie je hoeveel water er mogelijk op straat komt te staan na een hevige bui. Hoe donkerder de kleur, hoe dieper het water in die straat.
Woon je in een gebied waar de kans op wateroverlast groot is? Dan kun je een aantal maatregelen nemen, waardoor je tuin meer regenwater kan opvangen. Hoe meer groen en hoe minder tegels er in je tuin zijn, hoe beter het regenwater kan wegstromen in de grond. Zorg dat er organisch materiaal (materiaal afkomstig van planten of dieren) in de bodem zit. Wist je dat je van je afval prima zelf compost kunt maken? En zorg dat de bodem begroeid is met bodembedekkers. Zo kan de bodem meer vocht vasthouden voor droge periodes.
Je kunt het regenwater ook opvangen in infiltratiekratten onder de grond. Daarnaast is het slim om je regenpijp af te koppelen. Zo stroomt het regenwater niet direct het riool in, maar vangt je tuin het water op. Zo wordt het riool niet overbelast én het regenwater wordt niet onnodig gezuiverd.
In sommige gemeenten kun je subsidie aanvragen voor verschillende klimaatadaptieve maatregelen. Bekijk op Groenesubsidiewijzer.nl of je bij jouw gemeente subsidie kunt krijgen voor het vergroenen en verduurzamen van je tuin. 
Doe jij ook mee aan de Week van de Groene Tuin?
Hoe groen is jouw woonomgeving? Bekijk het op de Atlas-kaarten. Kan het beter? Ga tijdens de Week van de Groene Tuin aan de slag om jouw leefomgeving te vergroenen. Volg de Week van de Groene Tuin op Instagram en Facebook om jouw tuin te vergroenen. Ontdek aan welke leuke en groene acties van partners jij kunt meedoen. Geen tuin? Adopteer dan een boomspiegel, maak een geveltuintje of vergroen je balkon. Of bekijk de handige stappenplannen van Milieu Centraal om een groene gevel te maken of een regenton te plaatsen. Ga aan de slag, want groen kun je doen! En helemaal leuk als je jouw (tuin)tips deelt op social media met #weekvandegroenetuin.
Over de Week van de Groene Tuin
Een groot aantal organisaties zet zich de komende jaren in om de Nederlandse tuinen te vergroenen en de buitenruimte klimaatbestendig te maken. De coalitie NL Vergroent zet verschillende campagnes op, zoals de Week van de Groene Tuin, het Vergeten Plantseizoen en het NK Tegelwippen. Hun slogan is ‘Een groener Nederland begint in je eigen tuin’. Bekijk ook eens het thema Klimaatverandering op de Atlas Leefomgeving.
Meer informatie
- Week van de Groene Tuin
- Watervriendelijke tuin: eerste hulp bij veranderend klimaat | Atlas Leefomgeving
- Bodem dooie boel? Schijn bedriegt! | Atlas Leefomgeving
- Groen kun je doen | Atlas Leefomgeving
- Hoe word je een paddenpoelprins(es)? | Atlas Leefomgeving
- Tegelwippen: maak jouw stukje natuur in de stad | Atlas Leefomgeving
- De biodiversiteit vergroten? Plant inheemse planten in je tuin! | Atlas Leefomgeving
- Een wormfabriekje op jouw balkon? Composteren kun je leren | Atlas Leefomgeving
Tekst: Maaike de Leeuw, Milieu Centraal; in samenwerking met Atlas Leefomgeving
Beeld: Sjon Heijenga; Week van de Groene Tuin; Milieu Centraal
Kaarten: Atlas Leefomgeving