Aan de slag met Klimaatadaptatie? Hier doe je dat!

Maatregelen in de leefomgeving die zorgen dat de impact van klimaatverandering afneemt, heten klimaatadaptatiemaatregelen. Vaak kan het inzetten van klimaatadaptatie zorgen voor win-win situaties. De maatregelen helpen niet alleen de buurt fysiek weerbaarder te maken tegen klimaatverandering. Ook kunnen de maatregelen bijdragen aan de weerbaarheid van gemeenschappen in wijken. In buurten met veel steen en een hoge woningdichtheid kan het aanleggen van een park positieve gevolgen hebben. Groen in de wijk zorgt voor verkoeling en dient als ontmoetingsplaats voor de buurt. Diezelfde groene buitenruimte zorgt voor meer biodiversiteit en heeft een positief effect op je mentale gezondheid.

Maar waar kan je de meeste winst halen uit klimaatadaptatiemaatregelen? Dat willen beleidsmakers weten. En dat is nu in beeld gebracht aan de hand van drie kaarten*: een kaart voor de klimaatrisico’s, een kaart met kwetsbare mensen en een kaart voor de leefbaarheid. Deze kaarten zijn uiteindelijk gecombineerd in een kwetsbare buurtenkaart die laat zien in welke buurten klimaatmaatregelen waarschijnlijk het meeste opleveren.

Waar zijn de klimaatrisico’s het grootst?

De klimaatrisicokaart laat zien welke buurten gevoelig zijn voor hittestress én wateroverlast na hevige buien. Dit resulteert in een kaart waarop je ziet dat vooral steden veel buurten hebben met een hoog klimaatrisico (links). Klimaatrisico’s zijn in deze buurten hoog, omdat er bijvoorbeeld veel stenen liggen en er weinig groen is. Hierdoor lopen temperaturen op warme dagen snel op en kan water niet snel de grond in als het hard regent.

Ouderen kwetsbaar voor hitte en wateroverlast

Niet iedereen heeft de mogelijkheid om de juiste acties te ondernemen als het heel warm is of de straat onderloopt. Ouderen die eenzaam en/of minder mobiel zijn lopen daarbij een hoger risico. Zij kunnen niet zo makkelijk naar een park om af te koelen en zijn afhankelijk van hulp als er sprake is van wateroverlast in huis. De kaart kwetsbare ouderen laat zien in welke buurten relatief veel ouderen wonen die eenzaam en/of minder mobiel zijn (rechts).

Verbeteren woningen en leefomgeving

Naast klimaatrisico’s en kwetsbare mensen is het ook belangrijk om te letten op andere opgaven in de buurt. Door de juiste maatregelen te kiezen kun je ook bijdragen aan de leefbaarheid van de buurt. De leefbaarheid buurtenkaart (links) is gemaakt met informatie uit de Leefbaarometer. Dit onderzoek laat mensen verschillende onderdelen van de omgeving beoordelen. Dit geeft een bepaalde leefbaarheidscore van een buurt. Daarna is voor deze kaarten gekeken waar de leefbaarheid kan worden verbeterd door te kijken naar de kwaliteit van de (huur)woningvoorraad. Door woningen te renoveren en nieuwe woningen te bouwen. Zo krijgen huizen een hoger energielabel. Een ander voorbeeld is het opnieuw inrichten van pleinen en parken om voor meer verkoeling en waterberging te zorgen. 

Grote kansen voor klimaatadaptatie

De kwetsbare buurtenkaart combineert bovenstaande kaarten (rechts). En geeft een indicatie van de buurten met de grootste maatschappelijke winst voor klimaatadaptatiemaatregelen. Deze indicatie geeft aanleiding tot nader onderzoek om de kosten en baten van de klimaatadaptatiemaatregelen uit te rekenen voor de buurt.

Bos en Lommer als voorbeeld

Op de afbeelding hieronder is de combinatie van de kaarten goed terug te zien. In de wijk Bos en Lommer in Amsterdam zijn de klimaatrisico’s relatief hoog (linksboven). Je ziet ook aan de kaart dat er een park in de wijk is (rechts van het midden van de kaart) en dat daar geen klimaatrisico is. Het aandeel ouderen dat in deze wijk woont is ook relatief hoog (rechtsboven). Bovendien kan de leefbaarheid op het gebied van wonen zeker verbeterd worden (linksonder). Samen resulteert dit in een kaart waarop je ziet dat er in de wijk Bos en Lommer veel kwetsbare buurten zijn voor klimaatrisico’s (rechtsonder).

Natuurlijk is het niet alleen interessant voor beleidsmakers om te kijken waar win-win situaties liggen voor adaptatie. Misschien is dit dé kans om te kijken wat jij met buurt kan gaan doen? Meer lezen over de gevolgen van klimaatverandering en wat je eraan kan doen kan op onze vernieuwde klimaatpagina’s: hitte, natter, overstroming en droogte. Ook benieuwd naar hoe klimaatverandering nou precies in elkaar zit? Daarover lees je meer op onze kennispagina. Bekijk ook meteen alle andere kaarten van het thema klimaatverandering voor nog meer inspiratie. 

Meer informatie

• *De kaarten zijn gemaakt voor het rapport Verkenning naar de wisselwerking tussen sociale veerkracht en klimaatadaptatie (pdf: 4,9 MB). Dit rapport is geschreven in het kader van het Nationaal Kennis- en Innovatieprogramma Water en Klimaat. Meer informatie over de manier waarop deze kaarten gemaakt zijn is te lezen in het rapport.

Tekst: Channah Betgen, Atlas Leefomgeving
Foto: Purebudget
Kaarten: Atlas Leefomgeving