Anemonenbekerzwam langzaam maar zeker achteruit

Vorig jaar werd ik er in het park op gewezen dat er niet meer door de tuinen langs het pad naar paddenstoelen mag worden gekeken. Dat is terecht, maar jammer, want er staan soms prachtige zeldzame paddenstoelen. Onder andere soorten die met de bomen (veel Haagbeuken) in symbiose leven. Maandag stonden er mooie Anemonenbekerzwammen (Dumontinia tuberosa, Rode Lijst: bedreigd) op een kaal plekje tussen de vele Bosanemonen die het gebied rijk is. Je moet nu eenmaal, waar dan ook, geluk hebben met het aantreffen van Anemonenbekerzwammen. Juist die kale plekjes tussen de bedden Bosanemonen zijn de plaatsen waar de Anemonenbekerzwam zijn parasitaire werk heeft uitgevoerd en juist daar kunnen ze dus  worden gevonden.

Bosanemoonbekerzwammen zijn in onze bossen maar spaarzaam aanwezig. Het hangt natuurlijk vooral af van de aanwezigheid van Bosanemonen. Uiteraard zoek je de groeiplekken op met veel Bosanemonen, dat zijn de locaties waar deze Anemonenbekerzwammen het meest kan worden gevonden en de meeste kansen oplevert. De paddenstoel is een knolkelkje en een parasiet op de wortelstokken van Anemonen en dan vooral van de Bosanemoon.

Het gericht zoeken naar Anemonenbekerzwammen is wat mij betreft een frustrerende bezigheid. Op het verspreidingskaartje kun je lichtblauwe hokjes ontwaren. Dat zijn atlasblokken waar de Anemonenbekerzwam al twintig jaar niet meer werd waargenomen. Er kan gevoeglijk worden aangenomen dat in deze atlasblokken geen Anemonenbekerzwam meer te vinden zijn. Of zijn ze misschien over het hoofd gezien?

Het zoeken op deze verlaten blokken zal nauwelijks zin hebben en geen waarneming opleveren. De oorzaak is vooral gelegen aan het ontbreken van Bosanemonen. Deze soort gaat helaas achteruit, maar of dat door een veelvuldig optreden van de parasitaire Anemonenbekerzwam komt, valt te betwijfelen. 

Anemoonbekerzwammen parasiteren ook op de aangeplante Blauwe anemonen (Anemone blanda) en allerlei andere gekweekte anemonensoorten. In Anemonenkwekerijen kunnen Anemonenbekerzwammen soms schade veroorzaken. Ze worden ook wel eens gezien bij Speenkruid maar of hier ooit echt Anemonenbekerzwammen hebben gestaan zal determinatie moeten uitwijzen. De Bosanemoon komt matig  algemeen voor in ons hele land. Voornamelijk in het Pleistoceen, Zuid-Limburgs district, het rivierendistrict en het duindistrict tussen Den Haag en IJmuiden. Ze zijn zeer zeldzaam op Texel en ontbrekend op de andere Waddeneilanden. Ze prefereren vrij voedselrijke, lemige of zandige bodems. De bekertjes kunnen in maart en april worden gevonden.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Kaart: NDFF