Kwabaal paait in koud water

In Overijssel komt de kwabaal voor in de Wieden en de Weerribben, en af en toe in de Vecht. Het bijzondere is dat deze vis zich al heel vroeg in het jaar voortplant, in januari of februari. Als het water op zijn koudst is, gaan ze op reis naar de voortplantingsgebieden. Ze paaien het liefst in ondiep water, in de winter zijn dat de overstromingsvlaktes van beken en rivieren.

Voortplanten 

Een paar vrouwtjes hebben dan tientallen potentiële lovers om zich heen. De kwabaal houdt sowieso van koel water vol zuurstof: koud water bevat meer zuurstof dan warm water. En daar gaat het al mis, want door klimaatverandering is het water op veel plekken warmer geworden. Ook vervuiling zorgt ervoor dat water minder zuurstof bevat. Beekjes en rivieren zijn in ons land getemd ten bate van de landbouw en daardoor is het leefgebied van de kwabaal flink geslonken. Als er geen ondiep water is, moeten ze zich in dieper water voorplanten. Ze zoeken dan plaatsen waar koud kwelwater omhoog komt.

Waar komt de kwabaal voor? 

Je komt deze vis dus niet zo gemakkelijk tegen. Overdag laat hij zich helemaal niet zien, dan schuilt hij tussen stenen op de bodem of in holtes in een oever. ’s Nachts zijn ze wel actief. De kwabaal heeft onderaan zijn bek een draad. Daardoor zou je hem kunnen verwarren met de meerval, maar die heeft meer van die draden bij zijn bek.

Een kwabaal is lid van de familie Kabeljauw. Het is een flinke vis, die tot zo’n zeventig centimeter lang wordt. In het buitenland komen exemplaren van wel een meter voor. Vooral in Zweden en Noorwegen, landen die koeler zijn dan Nederland en ook nog volop heldere beken en rivieren hebben, is de vis veel talrijker dan hier. Zo talrijk dat ze hem zelfs nog gewoon eten, in waterzooi bijvoorbeeld, of als armeluiskreeft. Eten mogen wij deze vis sowieso niet meer, hoe smakelijk ook: de kwabaal staat op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Erop ‘jagen’ mag alleen met je camera, niet met een hengel.

Tekst: Provincie Overijssel 
Illustratie: Isabella Hoekstra