Illegale handel in Sabaanse leguanen vastgesteld

Onder huisdieren behoren leguanen tot de meest gehouden reptielsoorten. De handel in de soort Iguana iguana is grootschalig, en wordt wereldwijd gereguleerd door het CITES-verdrag voor handel in bedreigde soorten. Dit betekent dat voor de export en import van leguanen vergunningen nodig zijn, die door instanties worden gecontroleerd. Dit inspecteren gebeurt ook binnen het Nederlandse Koninkrijk. Behalve de landen Aruba, Curaçao, St. Maarten en Nederland horen de speciale gemeenten Bonaire, Saba en St. Eustatius hier ook bij. 

Groene leguanen niet alleen maar groen

Iguana iguana ofwel de ‘groene leguaan’ komt wijdverspreid in Centraal- en Zuid-Amerika voor, inclusief meerdere eilanden binnen de Caraïben. De naam is ongelukkig gekozen, want binnen dit grote verspreidingsgebied zien volwassen dieren er op verschillende plekken anders uit. De dieren zijn – in tegenstelling tot wat de naam suggereert - zeker niet alleen maar groen. Zo zijn er gebieden waar leguanen grijs, wit of oranje kleuren, naarmate ze ouder en volwassen worden. Daarnaast zijn er enkele locaties waar leguanen gedeeltelijk zwart worden: hoofdzakelijk eilanden in de Caribische Kleine Antillen. Daaronder valt ook de leguanenpopulatie op Saba. De Sabaanse zwarte leguaan wordt soms als ondersoort of zelfs als aparte soort gezien, maar in ieder geval als ‘type’ binnen de soort Iguana iguana.

Zwarte leguanen uit Saba online aangeboden

Sinds enkele jaren bieden verschillende internationale dierenhandelaren zwarte of gedeeltelijk zwarte leguanen online aan. Aangezien dit ‘type’ leguaan alleen voorkomt op enkele plekken in het Caraïbische gebied, hebben verschillende experts onderzoek gedaan naar de herkomst van deze verhandelde dieren. Uit analyse van de CITES-vergunningen, evenals uit interviews met handelaren, kwam in 2020 naar voren dat de leguanenpopulatie van Saba de oorsprong is van de dieren in de handel. Daarbij zijn ze via een illegale weg vanuit St. Maarten verhandeld.

De CITES-autoriteit van Saba heeft nog nooit een exportvergunning voor levende leguanen verleend. Handelaren vertellen echter zelf over de manier waarop zij aan de dieren zijn gekomen. Uit interviews met handelaren en de verleende CITES-vergunningen blijkt duidelijk dat een handelaar zelf de dieren is gaan ophalen op St. Maarten. In een Volkskrantartikel uit 2020 werd deze casus besproken. Ondanks het voorgelegde bewijs ontbrak vooralsnog genetische data waarmee de Sabaanse oorsprong van de verhandelde leguanen onomstotelijk kon worden bewezen. 

Genetisch materiaal onderzocht

Ondertussen is het genetische materiaal onderzocht van twee zwarte leguanen uit de Amerikaanse dierenhandel. Volgens de leguanenbezitter uit het 2020-onderzoek zouden ze van Sabaanse afkomst zijn. De analyses bevestigen nu zonder enige twijfel dat de verhandelde leguanen inderdaad van zuivere Sabaanse afkomst zijn. Dat bewijst dat ze óf zelf uit Saba vandaan zijn gehaald, óf dat ze nakomelingen zijn van Sabaanse leguanen.

Dringend verbeteringen vergunningverlening nodig

De nu wetenschappelijk bewezen aanwezigheid van Sabaanse leguanen in de dierenhandel vraagt om dringende verbeteringen van de geldende procedures en controles met betrekking tot vergunningverlening voor de export van leguanen. Recent hebben leguanenexperts van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) een tijdelijke handelstop voorgesteld voor leguanen vanuit en tussen de eilanden van de Kleine Antillen onderling, tot die tijd waarop maatregelen van kracht zijn om illegale handel effectief tegen te gaan.

Meer informatie

• Neem voor meer informatie contact op met dolfi.debrot@wur.nl en thijs.burg@gmail.com
• Het wetenschappelijke artikel over het uitgevoerde onderzoek is online te raadplegen

Tekst: Thijs van den Burg, Dolfi Debrot en Cecile Leuverink, Wageningen Marine Research
Foto: Thijs van den Burg (leadfoto: een gedeeltelijk zwarte leguaan op Saba)