Groen strand is grandioos voor grazende Kwelderslakken

Op het eiland Goeree-Overflakkee, net ten noorden van Ouddorp, ligt een prachtig stuk strand. Wat tijdens een wandeling opvalt is de kleur. Er groeit een groen plakkaat van algen op het strand. Dat zijn zogenaamde nopjeswieren (Vaucheria). Zo'n groen strand zie je op het vasteland van Zuid-Holland en Noord-Holland zelden of nooit. Je komt dergelijke groene veldjes echter wel tegen in schorrengebieden in Zeeland en op de Wadden. En sinds een aantal jaren ook op het strand van Goeree-Overflakkee. Met dit groen zijn sommige diersoorten erg blij. Dat geldt zeker voor de Kwelderslak.

Gat in de lucht

In november 2021 liep de eerste auteur op het strand ten noorden van Ouddorp. Wat daar zijn aandacht trok, was een groot plakkaat op het strand. Het bestond uit groene algen die identiek leken aan wat hij kende uit Zeeland. Toevallig had hij eerder dit jaar in de Zeeuwse Delta samen met Remco Hofland voor het eerst het Kwelderslakje (Alderia modesta) gevonden op zand- en slikplaten bedekt met dergelijke algen. Dit slakje is niet meer dan 'een snotje' met afmetingen van enkele millimeters. Omdat het zoekbeeld uit de Zeeuwse Delta was blijven hangen, liep hij naar de groene algen en sprong daar meteen een gat in de lucht. Nog voor hij op zijn knieën zat, zag hij namelijk de eerste Kwelderslakjes al kruipen. Het ging om honderden, zo niet duizenden exemplaren. Net als in Zeeland ging hij vervolgens ook op zoek naar de Schorrenslak (Limapontia depressa), een vergelijkbaar slakje dat ook in soortgelijke biotopen voorkomt. Helaas kon hij die niet zo gauw vinden.

Kieuwloze zeenaaktslakken

Zowel de Kwelderslak als het nog wat zeldzamere familielid de Schorrenslak, zijn schelploze slakken oftewel naaktslakken. Beide vertegenwoordigen een aparte groep daarbinnen: de kieuwloze zeenaaktslakken. Behalve de Kwelderslak en Schorrenslak zijn daarvan uit ons land nog maar vier andere soorten bekend. Het zijn allemaal vegetariërs die uitsluitend leven van nopjeswieren of ander wier. Kwelderslakken wonen in het getijdengebied, op de rand van de hoogwaterlijn van schorren en kwelders. Daar voeden ze zich met wier. Ook op locaties die maar een paar keer per maand bij extra hoogwater onderlopen, kun je ze vinden. Daarmee horen Kwelderslakken, samen met Schorrenslakken, tot onze enige zeenaaktslakken die de grootste tijd van hun leven 'op het droge' doorbrengen.

Ervan uitgaande dat zo'n grote populatie wel bekend moest zijn, werden meerdere gegevensbronnen geraadpleegd. Maar bij Waarneming.nl stond geen enkele recente waarneming vermeld. Ook in de database van Stichting ANEMOON en de NDFF waren geen recente waarnemingen aanwezig. De weinige van deze locatie bekende atlasblokken stammen van lang geleden, uit de periode vóór 1990.

De vraag die we nu stellen is of de Kwelderslak jarenlang verdwenen is geweest, of dat het dier hier lang over het hoofd is gezien? Zou de toename van de Kwelderslak en Vaucheria misschien een positief effect kunnen zijn van het nieuwe beheer van het strand? Er is hier namelijk een vrijwilligersorganisatie actief die sinds 2020 het strand handmatig schoonmaakt. Vroeger gebeurde dat machinaal, maar daarmee is in goed overleg heel bewust gestopt om natuurlijke processen weer een kans te geven. Dit gebeurt onder de noemer Het Groene Strand. Of is er ook nog iets anders aan de hand? Hoe dan ook, we zijn met deze waarneming erg in onze nopjes. (Deze woordspeling of 'pun', verwijzend naar het nopjeswier, is niet toevallig.)

Meldingen van mariene en brakwaterorganismen en van land-, zoetwater- en zeeweekdieren zijn welkom bij Stichting ANEMOON en platforms als Waarneming.nl.

Tekst: Wouter Teunissen; Rykel de Bruyne en Adriaan Gmelig Meyling, Stichting ANEMOON
Foto's: Wouter Teunissen (leadfoto: grazende Kwelderslak op nopjeswier op het strand ten noorden van Ouddorp in november 2021)