Stikstof en de kleine wintervlinder

De kleine wintervlinder komt tevoorschijn in november, zo’n beetje na de eerste nachtvorst. Gedurende november en begin december vliegt deze nachtvlinder, die goed is aangepast aan de lage temperaturen. Ze zijn soms massaal te zien op boomstammen in bosachtige gebieden. Die duidelijk zichtbare vlinders zijn de mannetjes, die op de stam wachten op de vrouwtjes. Deze hebben geen vleugels en zijn dus veel minder opvallend. Ze kruipen tegen de stam op, paren met een van de wachtende mannetjes en kruipen door naar boven om hun eitjes af te zetten en te sterven.

De rupsen van de kleine wintervlinder, die in mei volop aanwezig zijn, vormen een heel belangrijke voedselbron voor jonge koolmezen en andere insectenetende vogels. Door de grote hoeveelheid stikstof die op de bosbodem terechtkomt, verandert de samenstelling van het blad van de eik, het hoofdvoedsel voor de rupsen van de kleine wintervlinder. Uit experimenten bleek dat de rupsen massaal sterven op plantmateriaal dat als gevolg van stikstofdepositie is aangetast. Ook op populatieniveau in het veld zijn deze effecten merkbaar: de dichtheden van de soort in aangetaste gebieden zijn sterk afgenomen.

Tekst en foto’s: SoortenNL