Zorgt de droogte voor lege herfstasters?

Herfstaster is een echte nectarkroeg en vooral in trek bij de mobiele en opportunistische vlinders zoals de koolwitjes, en ook bij de 'brandnetelvlinders' dagpauwoog, kleine vos, gehakkelde aurelia, landkaartje en atalanta. Deze kun je er soms met tientallen bij elkaar op herfstarster zien. Het is de vraag hoeveel er dit jaar te zien zullen zijn.

Als we kijken naar vier van die brandnetelvlinders, dan zien we dat drie daarvan – de dagpauwoog, de kleine vos en de gehakkelde aurelia – er dit jaar veel waren in de zomergeneratie. In de grafieken van het meetnet vlinders zien we de blauwe lijn van dit jaar flink boven de groene van 2012-2021 en de rode van 1990 – 2011 uitsteken. Bij het landkaartje zien we de blauwe lijn in het voorjaar flink onder de andere liggen en in de tweede, de zomergeneratie, ligt de piek vergelijkbaar met de periode 2012-2021.

De zomervlinders zijn inmiddels allemaal verdwenen, en dat zien we ook op de vlinderstruiken in de tuin. Daar is momenteel maar zelden een van deze vlinders te zien. Maar als het goed is, komen ze wel weer: bij alle vier de soorten zie je in de groene en rode lijn in de grafieken weer een piekje in het najaar. Het is de vraag of dat dit jaar ook het geval zal zijn. De vlinders hebben een prima zomergeneratie gehad, die vast veel eitjes heeft kunnen afzetten. Het was namelijk goed vliegweer in de zomer. Maar het is niet zeker of de rupsen, die daaruit voorkomen, het zullen redden. De rupsen zijn nu aanwezig en kunnen last hebben van de aanhoudende droogte. Die heeft zeker impact op de kwaliteit van de waardplant, in dit geval de brandnetel. Op verdroogde en verlepte brandnetels kunnen veel minder rupsen overleven dan op stevige groene planten. Er komen al berichten binnen bij De Vlinderstichting van waarnemers die vlinders veel eitjes hebben zien afzetten, maar daar vervolgens nauwelijks rupsen van terug kunnen vinden. Misschien zullen we dus prachtige borders met herfstasters krijgen, maar zonder vlinders. De tijd zal het leren.

Het meetnet vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).

Tekst: Kars Veling
Foto’s: Joost Uittenbogaard en Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken: Meetnet vlinders, NEM