Droogte hakt erin bij de vlinders

Met het gematigde weer in juli leek het even of 2020 voor de vlinders milder zou uitpakken dan de afgelopen twee jaren van extreme droogte. Maar augustus zorgde alsnog voor een derde droogtejaar op rij. De tellingen van het landelijk meetnet vlinders geven inzicht in de veranderingen. De lopende tellingen geven al een eerste blik op de balans voor dit jaar. Vooral op de droogtegevoelige zandgronden werkt het neerslagtekort sterk door. Sommige soorten hebben ronduit geprofiteerd van de droogte en warmte. Hooibeestje, kleine vuurvlinder, bruin blauwtje en kleine parelmoervlinder zijn op veel plekken in grote aantallen gezien. Dit zijn soorten die heel flexibel zijn en aangepast zijn aan droge milieus. Opmerkelijk genoeg heeft het bedreigde gentiaanblauwtje dit jaar op de vochtige heide behoorlijk gevlogen, maar dat was alleen het geval op plekken waar de bodem nog vochtig genoeg bleef. Op de droge Veluwe was het ook voor deze soort een beroerd jaar.

Helaas zijn sommige toch al bedreigde soorten verder in de verdrukking gekomen. De drie soorten vlinders van hoogvenen (veenhooibeestje, veenbesblauwtje en veenbesparelmoervlinder) zijn allemaal in lage aantallen gezien en ook soorten van stuifzand en droge heide waren schaars. De aantallen heivlinders en grote parelmoervlinders zijn nog maar een fractie van het langjarig gemiddelde en kommavlinders zijn op veel plekken helemaal niet gezien. De kleine heivlinder is op de Veluwe gelukkig nog wel aanwezig, maar het lijkt voor deze soort amper mogelijk om nog terug te kunnen veren. De populaties van deze soorten waren door stikstofdepositie al verzwakt en het verdrogen van voedselplanten voor de rupsen en van bloemen voor de vlinders dreigt de nekslag te worden. Indirect zullen deze soorten op termijn zeker baat hebben bij het terugdringen van de stikstofovermaat. Op korte termijn is het echter vooral zaak dat volop wordt ingezet op het tegengaan van de verdroging. Er zijn nog steeds veel maatregelen om de waterhuishouding op orde te brengen niet uitgevoerd. De droogte kan dus wel degelijk beter worden opgevangen. Voor zover het nog niet duidelijk was, geven de vlindertellingen nog eens aan: de prioriteit hiervoor is alleen maar hoger geworden!

Het meetnet vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring

Tekst: Michiel Wallis de Vries, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling (leadfoto: kommavlinder)