Laarzen aan en gaan: kinderen onderzoeken waterkwaliteit tijdens IVN Slootjesdagen

IVN Natuurgidsen staan dit weekend weer klaar met schepnetten, loeppotjes en zoekkaarten om kinderen van vier tot en met twaalf jaar en hun (groot)ouders alles te leren over het leven in de sloot. De kinderen werken tegelijkertijd mee aan een citizen science-project, want alle diertjes die zij vinden kunnen ze vastleggen op een speciaal telformulier en invoeren op waterdiertjes.nl.

Met de Slootjesdagen wil IVN Natuureducatie het waterbewustzijn vergroten. Aan de hand van alle verzamelde data kunnen wetenschappers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) in Wageningen vervolgens de waterkwaliteit beoordelen. Belangrijk, want nog altijd scoren veel slootjes en andere kleine wateren een onvoldoende. De in een sloot aanwezige waterdiertjes en plantjes geven aan hoe gezond het water is. Zo vormen haftenlarven, kokerjuffers, schaatsenrijders en geelgerande watertorren een indicatie voor een gezonde sloot. In vervuild water komen veel minder soorten voor. Wel vind je er onder andere steekmuglarven, waterslakken en slingerwormen.

Geflatteerd rapportcijfer

De slootjes in Nederland scoorden vorig jaar tijdens de Slootjesdagen gemiddeld een 6,5; een verbetering ten opzichte van vorige metingen, die gemiddeld op een 6,1 uitkwamen. In totaal werden er bijna 22.000 waterdiertjes uit de sloot geschept. Toch is er nog weinig reden tot juichen, zegt Froukje Rienks van het NIOO. "Het gemiddelde van een 6,5 klinkt heel aardig, maar daarbij moet de kanttekening worden geplaatst dat de meeste slootjes die tijdens de Slootjesdagen worden onderzocht de betere plekken zijn. De IVN-gidsen zoeken namelijk vooral sloten op waar ze kinderen wat van het onderwaterleven kunnen laten zien. Het is natuurlijk veel leuker als je je schepnet vol waterdiertjes hebt."

Bij een slootje op Tholen in Zeeland was dat het afgelopen jaar ook zeker het geval. Hier werd het fantastische cijfer 9,8 gescoord. In Den Haag daarentegen viel in de wijk Mariahoeve het rapportcijfer 2: een extreem verontreinigde sloot met overal steekmuggen. Het meest getelde waterdiertje afgelopen jaar was het bootsmannetje, dat op zijn rug zwemt en lijkt hierdoor op een bootje. Dit gemene rovertje, dat ook flink kan bijten, wordt doorgaans gevonden in matig tot redelijk schoon water.

Droogte

Met behulp van de telformulieren die tijdens de IVN Slootjesdagen op waterdiertjes.nl worden ingevoerd, stellen wetenschappers vast hoe het dit jaar staat met de waterkwaliteit. Deze data worden vervolgens gedeeld met de waterschappen, die verantwoordelijk zijn voor de waterkwaliteit in ons land. 

Naast vervuiling door onder andere bestrijdingsmiddelen, mest, riooloverstorten en medicijnresten is er tegenwoordig nog een ander probleem waarmee slootjes in delen van het land kampen: droogte. Zo komt het water op verschillende plaatsen steeds lager te staan, en sommige slootjes waar andere jaren nog gemeten werd staan nu al droog. Dat is funest voor de biodiversiteit ter plaatse. Bewust omgaan met watergebruik wordt daarom steeds belangrijker. Simpele maatregelen als een regenton in de tuin om water op te vangen zijn voor de natuur dan ook essentieel.

Meer informatie

• Meedoen met de Slootjesdagen: ivn.nl/slootjesdagen/slootjesonderzoek
• Slootjesdagen-activiteiten vinden in de buurt: ivn.nl/activiteiten
• Bij het citizen science-onderzoek werken IVN en het NIOO samen met waterdiertjes.nl, een website waar gedurende het hele jaar waarnemingen van waterdiertjes in zoetwater doorgegeven kunnen worden.
• Er is een zoekkaart voor de meest voorkomende kleine waterdieren samengesteld. Het is verkrijgbaar via IVN en aanwezig op de IVN Slootjesdagen-locaties.

Tekst: IVN Natuureducatie & NIOO-KNAW
Foto: IVN Natuureducatie