Op zoek naar bootsmannetjes tijdens de Slootjesdagen

IVN natuurgidsen staan ook dit jaar weer klaar met schepnetten, loeppotjes en zoekkaarten om kinderen van 4 tot en met 12 jaar en hun (groot)ouders alles te leren over het leven in de sloot. De kinderen werken tegelijkertijd mee aan een citizen science-project, want alle diertjes die ze vinden kunnen ze vastleggen op een speciaal telformulier en invoeren op Waterdiertjes.nl.

Extra aandacht voor de 330.000 kilometer sloot die ons land telt, is hard nodig. De meeste van die kilometers worden niet officieel gemonitord. Dat gebeurt alleen bij de grotere binnenwateren. Maar ook kleine slootjes zijn vaak belangrijk voor de natuur, en voor zwemmen en recreëren. Dat moet natuurlijk wel veilig kunnen.

Resultaten van 2022

Veiligheid is tijdens de Slootjesdagen gelukkig geen probleem. Om kinderen te laten ontdekken – en genieten van – wat er allemaal in de sloot leeft, kiezen de IVN natuurgidsen logischerwijs vooral de ‘mooie’ slootjes uit. Zo hebben kinderen hun schepnet in elk geval vol waterdiertjes. 

Vorig jaar was daardoor het gemiddelde rapportcijfer van de onderzochte slootjes net als in 2021 een 6,5. Dat lijkt redelijk – al werd de opgaande lijn vergeleken met het voorgaande jaar niet doorgezet – maar het cijfer alleen zegt dus lang niet alles. Bovendien gaat het hier dus om de mooiere slootjes...

Neem bijvoorbeeld het bootsmannetje. Dat werd vorig jaar opnieuw het meest geteld, en kwam in bijna de helft van de onderzochte wateren voor. Op zich is dat een goed teken, want het bootsmannetje is een indicator voor redelijk schoon water. Maar de poelslak – de tegenhanger van het bootsmannetje voor vies water – werd vorig jaar in maar liefst veertig procent van de sloten gevonden. 

Kikkervisjes en zoetwaterpissebedden

Andere opvallende resultaten waren dat kikkervisjes een grote sprong omhoog maakten naar de tweede plaats. Ook andere relatief grote waterdieren zoals stekelbaarsjes deden het opvallend goed, terwijl duikerwantsen en waterjufferlarven juist buiten de top vielen. Waterjufferlarven geven net als bootsmannetjes relatief schoon water aan.

Nog een opvallend resultaat: zoetwaterpissebedden staan voor het eerst op drie. Ze werden op evenveel plekken gespot als in 2021, maar de aantallen per waarneming waren groter. En wat betreft de schoonste en de vieste sloot van Nederland: de schoonste sloot was nu eens niet in Zeeland, zoals eerder, maar in Zwolle. Die sloot kreeg een 9,1 terwijl de vieste sloot zo'n honderd kilometer verderop in het Groningse Haren te vinden was. Cijfer: 2,4.

Onderzoek bij het NIOO

Voor de NIOO-experts en andere geïnteresseerden wordt 2023 een interessant jaar. Welke waterdiertjes worden er dit jaar gevonden? En wat voor conclusies zijn er te trekken over stijgende of juist dalende lijnen, en over de uiteindelijke waterkwaliteit van de Nederlandse sloten? In ieder geval is de aandacht daarvoor inderdaad broodnodig!

Meer informatie

• Doe mee met de Slootjesdagen (op locatie of thuis)
• Zoek Slootjesdagen-activiteiten bij je in de buurt
• Bij het citizen science-onderzoek werken IVN en het NIOO samen met Waterdiertjes.nl, een website waar gedurende het hele jaar waarnemingen van waterdiertjes in zoetwater doorgegeven kunnen worden.
• Ook is er een zoekkaart voor de meest voorkomende kleine waterdieren samengesteld. Verkrijgbaar via IVN en aanwezig op de IVN Slootjesdagen-locaties.

Tekst: IVN & NIOO-KNAW
Foto's: Eke Hengeveld, NIOO-KNAW (leadfoto: Schoolkinderen zoeken waterdiertjes bij het NIOO); Bj. Schoenmakers, Wikimedia Commons