Versnippering versus connectiviteit: wat betekent dat voor natuurbehoud, herstel en ontwikkeling?

Het Kennisnetwerk OBN opereert op basis van een recent uitgevoerd ‘ecologisch assesment’: een analyse die laat zien welke aangrijpingspunten er zijn voor natuurherstel. Oftewel: aan welke ‘knoppen’ moet je draaien om de komende jaren de kwaliteit van de natuur te verbeteren?

Zes aangrijpingspunten voor natuurherstel

De OBN-deskundigenteams benoemen in het ‘ecologisch assessment’ de ecologische stand in hun landschapstype en welke knelpunten daar zijn voor behoud, herstel en verdere ontwikkeling. Elk landschapstype heeft uiteraard specifieke vragen en uitdagingen. Toch zijn er zes grote aangrijpingspunten voor natuurherstel die voor alle landschapstypen relevant blijken te zijn:

• Optimalisatie van hydrologische systemen
• Vergroten areaal en connectiviteit
• Vergroten dynamiek en diversiteit
• Verminderen input nutriënten en chemische stoffen en herstel van schade
• Herstel van biotische kwaliteit
• Aanpak exoten

Het assessment maakt inzichtelijk dat er veel overlap is in de aangrijpingspunten voor natuurherstel in de verschillende landschapstypen. De uitwerking varieert, maar de bovenliggende mechanismen hebben veel overeenkomsten. Ook werken deze mechanismen op elkaar in: ontwikkelingen in het ene landschap beïnvloeden het andere landschap. Die interacties zie je veel in de overgangen tussen landschapstypen. Een veel gehoord geluid is dan ook dat we die overgangen meer aandacht moeten geven. Maar wat dan precies en hoe doe je dat in de praktijk?

Kennis; wat weten we wel en niet

De deskundigenteams hebben bij het identificeren van de aangrijpingspunten voor natuurherstel en de ‘knoppen om aan te draaien’ ook beoordeeld in welke mate daarbij nog sprake is van ontbrekende kennis. Daaruit blijkt dat bij ongeveer een vijfde van de gevallen op dit moment de kennis onvoldoende is om het probleem aan te pakken. In veertig procent van de gevallen is het niet de kennis die ontbreekt, maar zijn er praktische, juridische, politieke of financiële obstakels waarvoor veelal andere partijen dan de beheerders zelf aan de lat staan. In de overige veertig procent gaat het om een mix van kennis en uitvoeringsopgaven.

Webinar: kijk mee

Om aan de resultaten van het ecologisch assessment meer bekendheid te geven organiseert het Kennisnetwerk OBN over elk van de zes aangrijpingspunten een webinar. Dit levert ook een bijdrage aan de kennisontwikkeling: aan welke thema’s en vragen moet het Kennisnetwerk OBN werken? Je inbreng is dus welkom. Het webinar over versnippering en connectiviteit op 14 september 2021 is er één in deze serie.

Connectiviteit

Het verbeteren van de connectiviteit, oftewel de verbinding in een landschap, is op groot en op klein niveau van belang. Op een grote ruimtelijke schaal gaat het over herstellen van de verbinding tussen gebieden, zodat populaties kunnen uitwisselen. Op kleine schaal gaat het bijvoorbeeld over meer gradiënten in het landschap, zodat soorten zich beter kunnen handhaven in hun leefgebied.

We beginnen het webinar met een algemene, wetenschappelijke introductie: wat weten we en welke kennislacunes zijn er? Dan kijken we aan de hand van voorbeelden in Zuid-Limburg naar de verkleining en versnippering van bestaande gebieden en vervolgens de mogelijkheden van het opnieuw verbinden van die natuurgebieden. Zowel mensen uit het beheer als het beleid lichten toe hoe deze kennis over versnippering en verbinding wordt gebruikt in de praktijk van het Limburgse landschap.

Meer informatie

• OBN Webinar Ecologisch Assessment: Versnippering/connectiviteit 14 september: meer informatie en aanmelden
• Eindrapport Ecologisch Assessment (pdf; 6,4 MB)
• De twee eerdere webinars in het kader van het Ecologisch Assessment zijn terug te kijken via:
  OBN Webinar Ecologisch Assessment: Input van nutriënten
  OBN Webinar Ecologisch Assessment: Eco-hydrologisch herstel

Tekst: Neeltje Huizenga, Kennisnetwerk OBN
Foto: Willem van Kruijsbergen, Saxifraga (leadfoto: Kunderberg in Voerendaal)
Figuur: Ocelot Ontwerp