In Nederland is in het verleden beperkt onderzoek gedaan naar het dieet van otters, maar met hulp van fanatieke studenten gebeurt dat nu steeds meer. Behalve vis, worden in spraints (uitwerpselen) ook resten teruggevonden van weekdieren, vogels, zoogdieren en kreeftachtigen.
Exotische rivierkreeften
De terugkeer van de otter in Nederland is een succes. Ook de komst van de exotische rivierkreeften is – hoewel niet voor iedereen – een succes. Met name door gebrek aan natuurlijke vijanden hebben ze zich snel kunnen vermenigvuldigen en verspreiden. Zo werden er vorige maand nog 11.000 Amerikaanse rivierkreeften verwijderd uit een vijver in Ede. Exotische rivierkreeften kunnen vooral schade veroorzaken aan de waterkwaliteit. De kreeften eten niet alleen de onderwatervegetatie op, maar zorgen met hun aanwezigheid en gedrag ook voor de opwerveling van slib. Dit heeft tot gevolg dat nieuwe planten, door het gebrek aan licht, niet goed kunnen groeien en er maar weinig diersoorten kunnen leven in het troebele water. Naast de gevolgen voor de biodiversiteit kunnen exotische rivierkreeften ook schade aanrichten aan infrastructuur. Meer informatie over exotische rivierkreeften vind je op de website van EIS.
Kreeftetende otters
Doordat otters in aantal en verspreiding zijn toegenomen worden de otters ook vaker gezien. Dit gebeurt onder andere in Nationaal Park Weerribben-Wieden, het kerngebied van otters in Nederland én het gebied waar de otter in 2002 geherintroduceerd werd. Het observeren en vastleggen van otters biedt goede kansen om te ontdekken hoe en wat de otters eten. Wat opvalt is dat er op bepaalde momenten van het jaar veel rivierkreeft gegeten wordt. Dit wordt ook teruggezien in de sporen die otters achterlaten, de voor de kenners welbekende spraints, een veelgebruikte naam voor de uitwerpselen van otters.
Vorig jaar is er veel tijd gestoken in het observeren van otters in de Weerribben-Wieden. Vooral in de maanden september tot maart is er veel geobserveerd. De otters waren in de loop van de dag regelmatig actief en lieten zich goed en soms meer dan een uur observeren tijdens hun jachtpartijen. Enkele keren werden er zelfs otters ontdekt doordat ze luidruchtig kreeften kraakten. En hoewel er nog geen harde metingen zijn gedaan om dit te kwantificeren, lijkt het duidelijk wat er gebeurt. Het lijkt alsof otters op sommige locaties bijna uitsluitend rivierkreeften eten. De meeste spraints bevatten in de herfstperiode rivierkreeft. Maar naarmate de kou intreedt, wordt er veel vis gegeten en in het vroege voorjaar zelfs grote spinnende watertorren. Zijn de kreeften dan op? Of zijn ze goed verstopt? Uitroeien zullen de otters ze zeker niet, maar wellicht blijft de schade door de kreeften dankzij de predatie door otters wel beperkt. Het is zinvol om te weten wat otters kunnen betekenen in het beheersen van rivierkreeftenschade in Nederland. Meer onderzoek naar het dieet van otters in verschillende gebieden, op verschillende momenten in het jaar, zou hier meer licht op kunnen werpen.
Jaar van de Otter
2021 is door CaLutra, de bever- en otterwerkgroep van de Zoogdiervereniging, uitgeroepen tot het Jaar van de Otter. We vieren hiermee dat de otter weer in Nederland voorkomt en met een stevige opmars bezig is. Dat het goed gaat met de otter is mede dankzij het herstel van wetlands en de waterkwaliteit. Daarnaast vragen we ook aandacht voor de vele aanrijdingen met otters die jaarlijks voorkomen. Ook in regio’s waar de otter nog niet voorkomt, is het mogelijk en gewenst de otter terug te krijgen. Daar is nog een stevige impuls voor nodig. Het Jaar van de Otter 2021 geeft daarvoor extra aandacht en energie. Bekijk wat jij kunt doen voor de otter op de website van het Jaar van de Otter.
Tekst: Johann Prescher, Natuurmonumenten; Eveline van der Jagt, Zoogdiervereniging
Foto's: Johann Prescher; Bram Koese, Stichting EIS, creative commons licensie