Stand van lente nu vergelijkbaar met vijftig jaar geleden

Het fluitenkruid komt in het midden van het land voorzichtig in bloei, de bloemknoppen van appelbomen staan al enige tijd op het punt om open te barsten maar stellen dat nog even uit, berken in het zuiden van het land geven al pollen af maar in het noorden zijn ze nog niet zo ver en heel geleidelijk komen de eerste eiken in blad. Door de aanhoudend lage temperaturen in april verloopt de ontwikkeling in de natuur letterlijk in slow motion. De trage ontwikkeling nu staat in schril contrast met het begin van het groeiseizoen. De eerste hazelaars bloeiden extreem vroeg en het sneeuwklokje bloeide vier weken eerder dan wat vijftig jaar geleden normaal was. Die voorsprong is totaal weg en inmiddels is de huidige timing vergelijkbaar met het gemiddelde van vijftig jaar geleden. In vergelijking met vorig jaar ligt de natuur inmiddels zelfs drie weken tot een maand achter. Dat blijkt uit de waarnemingen die door vrijwilligers en scholieren in heel Nederland gedaan worden in het kader van het fenologische netwerk De Natuurkalender en de GrowApp. Zie onderaan het bericht een groot aantal GrowApp-voorbeelden uit heel Nederland

Niet meer gewend aan wat normaal was

De zeer lage temperaturen in april verklaren de trage lente. Volgens het KNMI is de eerste helft van april in De Bilt uitgekomen op 5,2 graden Celsius. Dat is 3,5 graden kouder dan wat we tegenwoordig normaal vinden. Rond 1900 kwam zo’n temperatuurafwijking in april nog elke twee à drie jaar voor, nu is dat eens in de zestig jaar. Deze temperaturen van de negentiende eeuw en de bijbehorende late ontwikkeling in de natuur zijn we inmiddels niet meer gewend. Door de twee korte periodes met temperaturen rond en zelfs boven de 20 graden lijkt de kou in april misschien wel nog bijzonderder.

Vorstschade

Het is wel de combinatie van deze extremen die gevolgen kunnen hebben voor de natuur. Veel fruitbomen staan door de hoge temperaturen eerder in het jaar al in bloei of op het punt om in bloei te komen. De vorst van de afgelopen dagen kan vorstschade veroorzaakt hebben. Doordat de ontwikkeling vrijwel stil stond tijdens de bloei neemt de kans op vorstschade toe. In een eerder natuurbericht lieten we al zien dat door klimaatverandering de kans op nachtvorstschade toeneemt.

Kou in april gunstig voor weidevogels

Door de lage temperaturen vliegen er minder bestuivers wat de kans op bestuiving verkleint. Tegelijkertijd bloeien de planten langer waardoor insecten meer tijd hebben om de bloemen te bestuiven. Voor de weidevogels is de ouderwetse snelheid van grasgroei mogelijk wel gunstig. Het zal langer duren voordat de eerste snede gedaan wordt. Bij een normale temperatuur in mei zal rond 20 mei het gras gemaaid gaan worden. Nog steeds niet heel laat maar ook niet extreem vroeg waardoor jongen langer de tijd krijgen zich te ontwikkelen. Uiteraard is dit nog afhankelijk van de temperatuur in de komende weken.

De natuur ontwaakt, kijk je mee?

Wil je actief op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in de natuur maak dan net als inmiddels 33 duizend anderen een gratis Nature Today-account aan. Als je met je account inlogt op NatureToday.nl of in de Nature Today App (Apple en Google Play) kun je vogels, zoogdieren, planten, dagvlinders en libellen gaan volgen. Je krijgt dan een melding als jouw soorten in een ander levensstadium komen. Afgelopen week waren er bijvoorbeeld meldingen dat de jongen van de geelgors uit het ei komen, dat de groene specht en kauw eieren zijn gaan leggen en het maarts viooltje bijna uitgebloeid is.

Help de ontwikkeling in de natuur vast te leggen

Help ook mee de ontwikkeling in de natuur vast te leggen door jouw eerstelingen door te geven via Natuurkalender.nl en/of door je eigen timelapse-video’s te maken met de GrowApp (Google Play, Apple). Kijk op de overzichtspagina van april of van mei om te zien welke eerstelingen we met De Natuurkalender in deze tijd van het jaar in de gaten houden. Je bent uiteraard vrij om te kiezen welke soorten je in de gaten houdt. Elke waarneming is waardevol.

Hieronder staat een groot aantal voorbeelden van foto’s uit GrowApp timelapse-video’s die duidelijk maken hoe groot het verschil dit jaar is met vorig jaar. Klik op de foto om naar de timelapse-video op GrowApp.today te gaan. Met de GrowApp kun je eenvoudig zelf een serie beginnen. GrowApp is voortgekomen uit het Natuurkalender-onderzoek en ontwikkeld in het kader van het wereldwijde GLOBE-programma.

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University en GLOBE Nederland
Foto's: GrowApp.today