Het is altijd een van de mooiste tijden van het jaar, het moment dat overal om je heen de lente te zien, horen, ruiken en voelen is. Dat er nu veel in de natuur gebeurt, is ook te zien aan het grote aantal waarnemingen van eerstelingen in de natuur die via Natuurkalender.nl momenteel worden doorgegeven. 
Voorbeelden zijn eerste boerenzwaluwen, fitissen, tjiftjaffen, zwartkoppen en blauwborsten bij de vogels. Bij de dagvlinders worden eerste citroenvlinders, dagpauwogen, boomblauwtjes, atalanta’s en klein koolwitjes gezien. De bruine en groene kikker leggen hun eerste eieren en gaan roepen. Wespenkoninginnen gaan op zoek naar nectar om aan te sterken en een geschikte plaats om een wespennest te maken. Zie hier het hele overzicht van de eerstelingen die per soortgroep in het kader van De Natuurkalender in april waargenomen en doorgegeven kunnen worden.
Bloei en bladontplooiing
Door de koude februari en maart verdween de enorme voorsprong in de natuur volledig. Van de voorjaarsbloeiers worden nu vooral eerste bloei van bosanemoon, maarts viooltje, hondsdraf, pinksterbloem, gewone dotterbloem, sleedoorn en forsythia gemeld. Op basis van deze waarnemingen en van temperatuursomberekeningen (totale hoeveelheid warmte dit jaar bij elkaar opgeteld) concluderen we dat de natuur inmiddels weer bijna een week voor ligt op het schema van het gemiddelde uit de jaren 1940 tot en met 1968. Ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen 17 jaar is er een achterstand van zo’n anderhalve week.
De huidige zomerse temperaturen staan in groot contrast met de kaalheid van de meeste bomen. Dat voelt toch altijd raar. De komende weken gaat daar verandering in komen. Momenteel komen al de eerste waarnemingen van bladontplooiing van de wilde lijsterbes, meidoorn, hazelaar en witte paardenkastanje binnen. Spoedig zullen daar ook waarnemingen bij komen van bladontplooiing van berk, beuk en de verschillende eiken, waaronder de zomereik. Op basis van onze temperatuursommodellen verwachten we dat de meeste witte paardenkastanjes de komende paar dagen in blad gaan komen. Datzelfde geldt voor de beukenbomen. De piek van de bladontplooiing van zomereik en berk verwachten we tussen 15 en 24 april.
Historisch perspectief
De verwachting voor de beuk is waarschijnlijk door de zeer hoge temperaturen wat aan de vroege kant. Normaal gesproken is de beuk maar 5 dagen eerder dan de zomereik. In onderstaande figuur staat de mediaan van de bladontplooiing van witte paardenkastanje, beuk en eik weergegeven vanaf 1900 tot en met 2017 voor de jaren waarvoor meer dan 10 waarnemingen per jaar beschikbaar waren. Voor 2018 staat de temperatuursomverwachting ingevuld. De mediaan is de datum waarop de middelste waarneming is doorgegeven. Aan de grafiek is goed te zien dat het moment van bladontplooiing tegenwoordig gemiddeld 10 dagen eerder is dan het gemiddelde. Vroeger lag de piek van de bladontplooiing van de witte paardenkastanje op 13 april, de beuk op 28 april en de zomereik op 4 mei.
Verschil in ontwikkeling lente met GrowApp in beeld gebracht
In maart 2017 introduceerde De Natuurkalender samen met GLOBE Nederland de GrowApp. Met de GrowApp kun je eenvoudig de seizoensverandering met time-lapse video’s vastleggen door telkens vanaf dezelfde plaats een foto te maken van een boom, tuin of landschap. Iedereen kan zelf bepalen waar en waarvan een time-lapse video gemaakt wordt. Hoe vaker een foto wordt toegevoegd hoe mooier het seizoensverloop in beeld wordt gebracht. Er zijn inmiddels al duizenden foto’s gemaakt. Nu, net voor het groen worden van de bomen en struiken, is het een goed moment om met een GrowApp-animatie te beginnen of om aan bestaande animaties foto’s toe te voegen. Op GrowApp.today kun je zien waar in jouw buurt al eerder foto’s gemaakt zijn. Iedereen kan aan elke bestaande animatie foto’s toevoegen.
We hebben drie voorbeelden toegevoegd waaruit het verschil in ontwikkeling van de lente vorig jaar en dit jaar zichtbaar wordt. Van de twee prunusbomen op de foto’s openen nu pas de eerste bloemetjes zich. Op de foto links was de boom op 5 april 2017 al helemaal uitgebloeid en stond hij vol in blad. De andere stond op 7 april 2017 vol in bloei. Een witte paardenkastanje bij CNS basisschool De Vlinderboom in Ede stond vorig jaar op 9 april al helemaal in blad. Nu begint de bladontplooiing pas.
Keukenhof
Een van de plaatsen waar je nu het ultieme lentegevoel kunt krijgen is de Keukenhof. Door de koude februari en maart was de ontwikkeling van de ontelbare bloembollen na de warmte aan het begin van de winter sterk afgeremd. Het gevolg was dat bij de opening twee weken geleden de ontwikkeling van de bloembollen zo’n twee weken achter liep op het schema van de afgelopen jaren. Vooral voor de bezoekers van over heel de wereld die de honderden soorten tulpen wilden zien was dit misschien jammer. De uitgestrekte bollenvelden stonden ook nog niet in bloei. Ze konden wel genieten van de schoonheid van krokusjes en narcissen. Inmiddels komen ook de tulpen en hyacinten volop in bloei. De Keukenhof bezit ook een grote collectie aan prunussen. Uit bovenstaande GrowApp-foto’s blijkt dat het komende week de tijd is om die te gaan bewonderen. Geniet van de lente!
Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto’s: Arnold van Vliet