Maak de sprong naar een gelukkige leefomgeving

Liesbeth Paardekooper en Marion van Amelrooij leerden elkaar kennen tijdens hun studie milieukunde. Toen wilden ze samen de wereld veranderen. Maar die wereld is zo groot en waar begin je? “Het overweldigde ons en hoe blijf je optimistisch als je denkt aan grote thema’s als klimaatverandering?”, vertelt Marion. De laatste jaren ontdekten ze dat als je iets wilt doen, je klein moet beginnen. Dichtbij huis en dicht bij je hart.

Hoe het begon

Het begon allemaal toen Liesbeths geluksplek op de schop ging: het Engelse werk in Amelisweerd, een oud landgoed aan de oostelijke rand van de stad Utrecht. In dit idyllische, verwilderde stukje bos werden grote bruggen en brede grintachtige paden aangelegd. Zo konden er meer bezoekers wandelen en kwam de oorspronkelijke structuur terug. “Juist dat ongerepte en verwilderde vond ik zo mooi”, vertelt Liesbeth. “Er werden wat bomen gekapt en sommige paddenstoelen verdwenen en ook iets van wat dit plekje voor mij zo bijzonder maakte. Ik vond het vreemd dat dit mij zo raakte en ik er verdrietig van werd. Maar het maakte mij ook bewust hoe kwetsbaar geluksplekken eigenlijk zijn. Hoe zorgen we dat we de geluksplekken kunnen versterken en behouden?”   

'Als je over iets schrijft, gaat het leven'

Liesbeth wilde zelf iets doen en ging zich inzetten voor de Vrienden van Amelisweerd. Daar ontmoette ze groepen en individuen die zich al jaren inzetten voor een veel groter gevaar. Zo dreigt de snelweg (A27) die het landgoed doorsnijdt, verbreed te worden ten koste van honderden oude bomen. Liesbeth maakte kennis met allemaal inspirerende mensen die zich met hart en ziel inzetten om hun geluksplekken in en rond Utrecht te versterken. Hoe mooi zou het zijn om deze mensen een podium te geven? Want er gebeurt zo veel en vaak zijn we ons daar helemaal niet van bewust. “Als je over iets schrijft, gaat het leven”, stelt Liesbeth. “Voor jezelf, maar ook voor anderen. Dan denken mensen: “Daar wil ik ook aan meedoen!” En zo leidde de aantasting van haar geluksplek uiteindelijk tot iets heel moois: de nieuwe gids Gelukkig Utrecht, met duurzame doeners op pad. 

Op zoek naar geluk met duurzaam doen

Tijdens de interviews merkten Marion en Liesbeth dat de duurzame doeners een gelukkige indruk wekten. Marion: “Logisch, iedereen wil graag in een fijne, gezonde en mooie leefomgeving zijn. Toen het laatst zo sneeuwde, merkte ik hoe de aanblik van dat sneeuwlandschap mij gelukkig stemde. Ik kan ook intens genieten van bezig zijn in mijn volkstuintje. Je doet iets wat goed voelt, zoals zorgen voor je eigen onbespoten groenten. En je ontmoet allerlei nieuwe mensen. Met kleine stapjes verander je misschien niet die hele grote wereld, maar wel jouw eigen omgeving. Dat maakt mij blij!” Liesbeth vult aan: “Van oudsher is Nederland een maakbaar land. Bijna elke vierkante meter is mensenwerk. Zo kunnen we ook onze eigen geluksplekken maken of behouden en versterken. Als er maar mensen zijn die zich ervoor willen inzetten. En daarom ging ik op zoek naar deze doeners. Dichtbij huis, in Utrecht, de stad die in mijn hart zit. Die duurzame doeners vind je overal!”  

Doen waar anderen van dromen en praten

In Gelukkig Utrecht, met duurzame doeners op pad komen mensen aan het woord die keuzes durven te maken, vaak tegen de stroom in, om hun omgeving een stukje mooier te maken. Elk vanuit een geheel eigen motivatie. “Ik wilde erachter komen hoe het hen lukt om te doen waar anderen alleen van dromen of over praten”, licht Liesbeth toe. “In elk hoofdstuk neemt een duurzame doener je mee op pad.” De weg voert langs stadsboerderijen, verborgen binnentuinen, muurschilderingen die het vergeten Utrecht terugbrengen, kringloopwinkeltjes, voedselbossen en natuurzwemplekken. Maar ook langs het Hof van Cartesius, een circulaire én creatieve broedplaats.

Bekijk de wereld eens door de ogen van een insect

Zo maken we kennis met vlinder-, sprinkhanen en libellenspecialiste Tieneke de Groot. Zij is een van die mensen die het anders dan veel andere mensen doet. Ze heeft geen rijbewijs en zat nog nooit in een vliegtuig.

Liesbeth: “Het mooie aan dit verhaal is dat ze laat zien dat verre reizen niet nodig zijn om van de natuur te genieten. Die ontdek je dicht bij huis. Ze nam mij mee door de mooie Ruigenhoeksepolder met fraaie vergezichten en water. En ze daagde mij uit om de wereld eens door de ogen van een insect te bekijken. Dan zie je vooral natuur en geen lelijke gebouwen.” 

Utrecht: ideale biotoop voor zwammen

Ook ging Liesbeth mee op pad met paddenstoelenexpert Emma den Dool door Utrecht. Doordat delen van de stad op kleigrond liggen, is Utrecht de ideale biotoop voor allerlei zwammen. Samen met collega-biologen maakte Emma een kaart waar paddenstoelen voorkomen.



“Heel leuk”, aldus Liesbeth. “Ik maakte kennis met paddenstoelsoorten waar ik nog nooit van had gehoord. Ooit gehoord van de galgordijnzwam? Die vind je bij de linden op de Maliebaan. De goudporieboleet? Kijk eens onder de eiken van de Stadssingel. Volgens Emma zijn paddenstoelen goede thermometers voor de kwaliteit van ecosystemen. Gaat het goed met de paddenstoelen, dan zijn er ook vaak veel planten en dieren. Daarom is het heel belangrijk dat gemeenten de omgeving rond oude bomen waar paddenstoelen vaak voorkomen met rust laten.” 

De stad als ecosysteem

Van Bert Maes leerde Liesbeth dat je soms tegen de stroom in moet varen om het goede te behouden. Volgens deze bioloog én historicus is de middeleeuwse stad net een ecosysteem. Geen pand is hetzelfde en je vindt er net als in de natuur allerlei tijdslagen. Liesbeth: “Bert redde in de jaren zeventig het huis van de 16^de eeuwse kunstenaar Jan van Scorel. Het stond op de slooplijst van de gemeente. Maar samen met anderen kraakte hij het pand, knapte het op en zo kwam er weer leven in de buurt. De gemeente uiteindelijk blij en hij ook, want ze wonen nu al vijftig jaar in een van de mooiste panden in Utrecht!”

Bert ziet dat landgoederen en bossen bedreigd worden en beheerders vaak te veel mee gaan in de heersende mode. Een klimaatbos moet het worden en dan opeens weer een wild bos. De bestaande vegetatie verdwijnt dan. “Volgens Bert bestaat nog maar drie procent van het huidige oppervlak van Nederland uit wilde inheemse vegetatie”, zegt Liesbeth. “Toch zonde als we die sporen, vaak nog uit de ijstijd, verloren laten gaan?!”

Plons en waag de sprong

Liesbeth: “Ik genoot van alle gesprekken met de duurzame doeners. En het liet mij bekende plekken met andere ogen zien. Zo zie je maar dat je niet ver van huis hoeft te zijn om iets nieuws te ontdekken! Een van de duurzame doeners, kunstenaar Eva Bullens, nam mij mee naar haar favoriete zwemplek in de Kromme Rijn. Zij daagde mij uit om een plons te nemen. Alleen dan mocht ik een foto van haar nemen. Want volgens haar is duurzaam doen gewoon de sprong wagen. En hup, daar ging ik. De natuur meteen op je lijf, hoge bomen die je omarmen en het water als spiegel. Dat is eigenlijk wat Marion en ik willen. Inspireren om die sprong gewoon te maken en laten zien hoe leuk het is. Niet morgen of overmorgen, maar nú.”

Oproep: zet inspirerende plekverbeteraars in de schijnwerpers

Wie is jouw favoriete ‘plekverbeteraar’? Die doet waar anderen over praten. Die natuurvriendelijke tuinder, buurtbakker, zonnepanelendakdeler of organisator van een inzamelpunt voor kleding? Of is het de voedselbank, iemand die een vlindertuin maakt, of een makelaar die studenten en ouderen laat samenwonen? Geef jouw favoriet op via aanmelden@geluksplekken.nl. Geef in een paar zinnen aan om wie en wat het gaat en waarom deze persoon jou inspireert; eventueel met foto(‘s) erbij. Maak kans op de Geluksatlas of Gelukkig Utrecht, op pad met duurzame doeners. Liesbeth en Marion verloten vijf gidsen naar keuze. En misschien zetten zij jouw inspiratiebron in de schijnwerpers met een artikel en filmpresentatie. 

Ga mee op pad met duurzame doeners

Gelukkig Utrecht, met duurzame doeners op pad kun je bestellen op geluksplekken.nl. Ga met de duurzame doeners op pad en bekijk Utrecht door hun ogen. Ga mee op ontdekkingstocht en ontdek zeldzame paddenstoelen, mooie muurschilderingen, bioboerderijen, leuke weggeef- en kringloopwinkeltjes, verborgen binnentuintjes en veel meer!

Of ga op pad met de Geluksatlas en laad op met geluk!

Tekst: Jeannine Brand en Dieneke Schram-Bijkerk, Atlas Leefomgeving 
Foto's: foto-archief Liesbeth Paardekooper