Duinbeheer: mede mogelijk gemaakt door vrijwilligers

De meeste vrijwilligers die PWN ondersteunen bij de beheertaken, zijn natuurliefhebbers uit de omgeving. Zoals Cees Baart, die al sinds zijn jeugd een verwoed vogelaar is. Al zeven jaar houdt hij in een afgebakend deel van het Noordhollands Duinreservaat bij hoeveel en welke soorten broedvogels er neerstrijken. “Vanaf maart, als het broedseizoen begint, tot de laatste broedvogels in juli vertrokken zijn, doorkruis ik mijn gebied ongeveer elke tien dagen volgens een vaste route”, vertelt hij. “Daarbij noteer ik alles wat wijst op broedactiviteit: van zang die ik hoor tot vogels die ik met nestmateriaal zie slepen, of een nest met jongen dat ik aantref. Vossen en konijnen tel ik ook.”

Nieuwkomer gespot

De gegevens die Cees en andere vrijwilligers op deze manier verzamelen van broedvogels, maar bijvoorbeeld ook van insecten, geven inzicht in de plaatselijke fauna. “Het stuk grond dat ik onder mijn hoede heb, wordt al 35 jaar onderzocht”, zegt Cees. “Dat geldt ook voor verschillende andere deelgebieden. Door dit werk heeft PWN een betrouwbaar beeld van de ontwikkelingen op lange termijn. Zelf zie ik de afgelopen jaren bijvoorbeeld een toename van boomleeuweriken. Dit jaar had ik ook een nieuwkomer: het puttertje. Die doet het goed in Nederland; leuk om hem in mijn eigen ‘plotje’ te ontdekken. Tegelijkertijd zijn er soorten die in aantal afnemen, zoals boompiepers en gekraagde roodstaarten. De wilde eend heb ik het laatste seizoen voor het eerst helemaal niet meer waargenomen.”

Cadeau in de duinen

Voor zijn inventarisatierondes gaat Cees ’s ochtends vroeg uit de veren. “De gemiddelde vogelaar kan goed uit bed komen. Voor een waardevolle telling is dat nodig, want veel soorten zijn vooral rond zonsopgang actief. Om die reden wissel ik ook het startpunt van mijn vaste route af, zodat ik niet het hele seizoen signalen mis omdat ik steeds te laat op een bepaalde plek ben. Vaak begin ik al om 5.15 uur. En het mooie is: het cadeautje ligt in de duinen. De weersomstandigheden zijn altijd gunstig, want ik bepaal zelf op welke dag ik ga. Om dan bij zonsopgang vanaf het open duin uit te kijken op het landschap met zijn natte vallei, de grote duinrel, het struweel en de aangrenzende boszoom; dat is fantastisch.”

Vooral een prachtige natuurwandeling

Ook Gerrit Busser geniet van zijn vrijwilligerswerk voor PWN. Hij maakt deel uit van de beheerploeg én hij voert rastercontroles uit in de Kennemerduinen. “Dat laatste houdt vooral in dat ik elke maand een prachtige natuurwandeling van een paar uur maak buiten de gebaande paden, waarbij ik en passant de afrastering in het oog houd”, vertelt hij. “Zie ik een afgebroken paal of beschadigd hekwerk, dan maak ik een foto en geef ik de coördinaten door, zodat de onderhoudsmedewerkers van PWN de juiste plek weten te vinden. Kleine reparaties voer ik zelf uit.”

Het duin laten stuiven

Intensiever zijn de beheerwerkzaamheden waarvoor hij zich bijna wekelijks een flink dagdeel inzet. “Meestal gaan we met een clubje van tien tot vijftien vrijwilligers onder begeleiding van een beheerder of boswachter naar locaties in het duin waar graafmachines niet kunnen komen. Daar verwijderen we met schoffels en scheppen invasieve exoten van het duin, woekerplanten die andere, zeldzamere soorten dreigen te verdringen. Vooral de Amerikaanse vogelkers is een grote boosdoener, die proberen we zo veel mogelijk weg te halen voordat ze in bloei komen en vruchten gaan dragen. Het doel van deze exercitie is dat we open plekken creëren in het duin waar het zand weer kan stuiven. Dit geeft inheemse planten de kans zich te herstellen.”

Besparen op de sportschool

Net als Cees is Gerrit alweer zeven jaar vrijwilliger voor PWN. “Ik zie het als een win-winsituatie”, zegt hij. “We doen iets goeds voor de natuur, en tegelijkertijd zijn we in de gelegenheid om van de natuur te genieten. Van het landschap, de vogels, de damherten, de hooglanders, de planten. Het is ook leuk om te werken met een groep waarin iedereen een andere achtergrond heeft; we hebben het buitengewoon gezellig met elkaar. En na een dagje spitten hoeven we niet meer naar de sportschool.”

Meer weten?

De vele vrijwilligers bewijzen PWN een dienst van onschatbare waarde. Daarvoor verdienen ze alle lof. Ze nemen het werk van betaalde krachten niet over, maar verrijken het beheer van de duinterreinen. Ook in en rond de bezoekerscentra zijn ze actief, bijvoorbeeld als gastheer of -vrouw of als rondleider van schoolklassen en andere groepen die zo meer te weten komen over de duinnatuur. Zo vormen zij meteen een verbindende schakel met de omgeving. Interesse? PWN plaatst regelmatig vrijwilligersvacatures op pwn.nl/vrijwilligers-vacatures.

Tekst: PWN
Foto's: PWN; Fred van den Bosch