In de praktijk: agrarisch natuurbeheer in de Achterhoek

Als agrarisch collectief voert de VALA de Subsidieregeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) van Provincie Gelderland uit. Deze regeling vervangt sinds 2016 de Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer, agrarisch natuurbeheer (SNL-a).

Agrarische natuurvereniging VAL Oude IJssel: vijf kilometer kruidenrijk grasland

Wat was één van de grootste successen dit jaar in het werkgebied VAL Oude IJssel? Coördinator Robert Boevink weet direct een bijzonder voorbeeld te noemen: de realisatie van een vijf kilometer lang lint kruidenrijk grasland bij Netterden en Megchelen. Dankzij het enthousiasme van één boer zijn er ondertussen zeven andere boeren aangehaakt. Samen beheren zij nu zo’n zes hectare kruidenrijk grasland.

Ideale grond

In 2019 meldde de melkveehouder zich bij Boevink. “Hij vroeg naar de mogelijkheden voor agrarisch natuurbeheer vanuit de ANLb. Zijn bedrijf ligt bij Netterden, tegen de Duitse grens aan. Als je die overgaat, kom je in het Natura 2000-gebied Hetter-Millinger Bruch. Het perceel van deze boer werd omzoomd door laaggelegen, natte grond. Lastig te bewerken, maar juist ideaal om kruidenrijk grasland te creëren.”

We doen het samen

Boevink was direct eerlijk. “Met één agrarisch bedrijf heeft dit idee weinig kans van slagen. Je hebt meer grond nodig. Met nog meer grondeigenaren werd het een ander verhaal. Daarom is de man enthousiast ‘de boer’ opgegaan. In dit stuk langs de grens liggen in totaal elf agrarische bedrijven, allemaal melkveehouders. Met hen zijn keukentafelgesprekken gevoerd. Uiteindelijk waren acht boeren het erover eens: we gaan het samen doen.”

Grotere rijkdom

Sinds het voorjaar van 2020 is het zover: er ligt een lang lint van kruidenrijk grasland, langs de verschillende percelen. Boevink: “De start was even spannend, vanwege de droogte dit jaar kwam de natuur moeizaam op gang. Maar het gaat de goede kant op. Hopelijk zien we snel de eerste resultaten: een grotere rijkdom aan planten en dieren.”

De deelnemende boeren zijn nu ondertussen allemaal in het bezit van een ANLb-beheercontract. “Voor het draagvlak bij de deelnemers is het belangrijk dat ze een product kunnen verbouwen, in dit geval kruidenrijk hooi. Ideaal voor jongvee en droge koeien.”

Anderen meekrijgen

Dit initiatief is een goed voorbeeld van hoe het idee van één boer tot iets moois kan leiden. “De boer heeft zelf alle anderen meegekregen. Het kwam echt vanuit hem persoonlijk. De boeren zien het maatschappelijk belang in en willen bijdragen aan de biodiversiteit. Zij zien dat dit de toekomst is, ook voor hun bedrijf. Geweldig.”

Agrarische natuurvereniging PAN: tien hectare mozaïekbeheer voor de patrijs

Een veelbelovende biotoop inrichten voor de patrijs met een ANLb-beheercontract: het gebeurde op tien hectare grond van een voormalig melkveehouder bij Aalten. Hij meldde zich in 2018 zelf bij agrarische natuurvereniging PAN (omgeving Winterswijk). De boer wilde zich met zijn groene hart graag inzetten voor natuurdoelen en tegelijkertijd in zijn inkomsten kunnen voorzien.

Natuurdoelen behalen

Coördinator Gerben Huurneman vertelt: “Het SNL-a beheercontract van deze boer liep af. Hij kreeg via dit contract voornamelijk subsidie op wintergraan. Graag wilde de boer dit per 2020 omzetten naar een ANLb-beheercontract.”

Samen keken ze naar de mogelijkheden. “Bij ANLb gelden andere voorwaarden. Ook zag ik dat de betreffende grond veel potentie had. En vooral: de wil was er. Waarom zouden we er dan niet het maximale proberen uit te halen, voor de natuur en voor de boer zelf?”

Veelbelovende biotoop creëren

Na onderzoek werd besloten: we richten ons op de patrijs. Huurneman: “Deze vogel kwam vroeger veel voor hier. Ondertussen is de patrijzenstand compleet gekelderd door te weinig bloemen en kruiden. De grond van de boer zou zich goed lenen om een biotoop voor de patrijs te creëren, met mozaïekbeheer. De belangrijkste voorwaarde: in alle seizoenen moet er voldoende voedsel en dekking voor de patrijs en de kuikens zijn.”

Snel van start

Niet alle grond van de boer ligt bij elkaar. “Mozaïekbeheer heeft het meeste effect als je één groot aaneengesloten gebied gebruikt, en dit kleinschalig opdeelt. Daarom hebben we ook de buurman gepeild, die er ook wel oren naar had. Daarna konden we van start. De omvorming van de grond begon al in 2019, nog voordat het beheercontract was omgezet.”

Meer leven in de brouwerij

Sinds kort is het resultaat na een grondige herinrichting: tien hectare mozaïekbeheer onder een ANLb-contract. Huurneman: “Op de percelen van de boer en zijn buurman vind je nu kruidenrijke akkers en akkerranden, hakhout, botanische graslandranden en struweelhagen en -randen. Per halve hectare is er de meest optimale indeling gemaakt. En nu is het afwachten. Komt de patrijs daadwerkelijk terug? We hebben goede hoop. Eén ding is zeker: er is nu al veel meer leven. Er loopt, vliegt en fluit van alles.” 

Tekst: Provincie Gelderland
Foto's: Robert Boevink en Rob Geerts; Beeldbank provincie Gelderland