Succesvol weidevogelbeheer: als je er samen de schouders onder zet

Al decennialang voeren boeren in Nederland agrarisch natuurbeheer uit. In het verleden was de afstand tussen boer en beleid erg groot, waardoor kansen voor de verbetering van het leefgebied niet volledig benut konden worden. Sinds 2016 hebben agrarisch collectieven het voortouw, als intermediair tussen boer en overheid. De provincie, verantwoordelijk voor het beheer, hoeft niet meer met honderden boeren te communiceren. De collectieven kunnen op hun beurt het beheer beter sturen.

Mozaïek voor weidevogels

Een groot deel van ons land is in agrarisch gebruik en veel soorten zijn aan het boerenland gebonden. En juist de omstandigheden op dat boerenland zijn door intensivering van de landbouw achteruit gehold. Natuurbeheer is dus zeker niet alleen iets van onze natuurgebieden.

Vooral weidevogels kunnen wel een steuntje in de rug gebruiken. Dat is geen kwestie van ‘het juiste biotoop’ uitrollen. Weidevogels hebben binnen hun leefgebied verschillende terreinen nodig: plekken waar ze kunnen schuilen, natte plekken om te eten, insectenrijke plekken voor hun kuikens.

Het vraagt dus maatwerk om binnen een regio te komen tot het meest optimale mozaïek, en dat is waar het collectief om de hoek komt kijken. Collectief Rivierenland maakt ieder jaar in nauwe samenwerking met de provincie een strategie. Vervolgens zit het met boeren aan tafel om ze te stimuleren met weidevogelbeheer aan de slag te gaan: werken met uitgesteld maaibeheer voor de kuikens, of plasdrasgebieden en insectenrijke graslanden aanleggen.

Niet zonder vrijwilligers

Boeren staan centraal in het verhaal, maar zij kunnen niet zonder vrijwilligers. Vrijwilligers helpen het collectief om het beter te doen. Ze tellen ieder jaar de vogels en nesten om te kijken of en waar het broedsucces vooruit gaat. Zo weten we dat de droge zomers op onze kleigronden funest uitpakken: de grond wordt zo hard als steen en geen vogel kan meer voedsel vinden. Reden om dit jaar meer te investeren in hectares plasdras.

Vrijwilligers gaan ook het veld in voordat een boer wil maaien. Zijn nog niet alle kuikens gevlogen, dan stellen boeren tegen een extra vergoeding hun maaibeheer nog even uit. Heel concreet dragen ze daarmee bij aan een beter resultaat en een effectieve besteding van geld.

Vrijwilligers moet je koesteren

We koesteren onze vrijwilligers. Honderdvijftig mensen zou je nooit betaald aan het werk kunnen zetten. Zonder vrijwilligers geen weidevogels dus! Samen met Landschapsbeheer Gelderland proberen we die vrijwilligers zo goed mogelijk te faciliteren. Die drones zijn daar een mooi voorbeeld van. Vroeg op de ochtend, als het nog koud is, zijn met een warmtebeeldcamera zelfs afzonderlijke eieren te tellen: drones werken dus veel sneller en beter dan de verrekijker vanaf de weg. Het helpt vrijwilligers beter hun werk te doen: dat zorgt voor meer voldoening en een beter resultaat.

Stap voor stap vooruit

De weidevogelpakketten zijn populair. Dat komt door de vergoeding, de ontzorging door het collectief, maar zeker ook door de dieren zelf: veel boeren zien weidevogels als een iconische soort, ze horen bij ons cultuurlandschap. In 2019 was zodoende ruim 1300 van de 2000 hectare beheer binnen Collectief Rivierenland gericht op weidevogels.

Een goede start, maar we zijn er natuurlijk nog niet. De trend voor weidevogels ging decennialang omlaag, dat tij is niet zomaar te keren. In het rivierengebied heeft de trend zich nu wel gestabiliseerd en dat is een flinke stap vooruit. Het geeft voldoende vertrouwen om, samen met boeren, vrijwilligers en provincie, stap voor stap verder voorwaarts te gaan.

Meer informatie

• Over het werken met drones

Tekst: Collectief Rivierenland
Contactpersoon provincie Gelderland: René van Eijden
Foto’s: Monique Nieuwenhuis (leadfoto: dronepiloten Peter van Noord en Rosina Verweij bij een plasdrasperceel)