Kleinste kever van Europa in Nederland gevonden
Ecologica, EIS Kenniscentrum Insecten, Naturalis Biodiversity CenterDe vuurzwamveervleugelkever (Baranowskiella ehnstromi) is pas in 1997 beschreven. Dit kevertje komt voor in de bruinzwarte vuurzwam (Phellinus conchatus), die vooral op zwakke en dode wilgen voorkomt. Inmiddels is de kever in diverse Europese landen gevonden. Ook in Nederland werd in de afgelopen jaren al gericht gezocht, maar zonder succes. Tot 2019, toen een bruine vuurzwam uit Eindhoven werd onderzocht en de langwerpige bruine kevertjes aanwezig bleken te zijn in de sporengaatjes aan de onderzijde van de zwam. De vondst wordt gepubliceerd in volume 55 van het vaktijdschrift Nederlandse Faunistische Mededelingen. Enkele kevers zijn als bewijs gedeponeerd in de collectie van Naturalis Biodiversity Center in Leiden.
De vuurzwamveervleugelkever (Baranowskiella ehnstromi) (Bron: Roy Kleukers)
Met een lengte van een halve millimeter is vuurzwamveervleugelkever de kleinste kever van Europa. De soort komt daarbij nog extra klein over doordat hij zo smal is. Uit Nederland zijn ruim 4200 soorten kevers bekend. De groep is zeer divers en de variatie aan vormen, kleuren, gedrag en biologie is ongeëvenaard. Van ruigharige kortschildkevers in koeienmest en stekelige haantjes op grassen tot schrijvertjes op het water en afgeplatte spiegelkevers onder populierenschors, van in eikels borende snuitkevers met bizar lange snuit tot de imposante vliegende herten, het houdt niet op. Kevers onderscheiden zich van andere insectengroepen door de tot dekschilden verharde voorvleugels die de vliezige achtervleugels bedekken. Hierdoor zijn ze bij uitstek aangepast aan het leven in allerlei substraten: van mest en kadavers tot mierennesten en water, en dus ook paddestoelen. Kevers komen dan ook in vrijwel elk denkbaar habitat voor en elke situatie heeft zijn eigen specialisten met aan die omstandigheden aangepaste kenmerken en gedrag. Het is dan ook niet verwonderlijk dat kevers de favoriete groep waren van de eerste evolutiebioloog Charles Darwin.
De relatie van de vuurzwamveervleugelkever met een specifieke waardpaddenstoel is niet uniek. Er zijn vele tientallen soorten uit diverse keverfamilies afhankelijk van paddenstoelen, soms heel specifiek van een bepaalde zwam, zoals de zwartlijf Eledona agricola van zwavelzwam en de houtzwamkever Sulcacis bidentulus van bleke borstelkurkzwam. Daarnaast leven er nog massa’s andere insecten in paddenstoelen. Denk bijvoorbeeld aan breedvoetvliegen waarvoor het nu de toptijd is.
Het is onduidelijk hoe algemeen de vuurzwamveervleugelkever in ons land is. Daarom een oproep aan paddenstoelenonderzoekers om de bruinzwarte vuurzwam onder de microscoop te bekijken op het voorkomen van deze kevertjes. Daarbij wordt geadviseerd om de zwam in een warme omgeving te leggen of de onderzijde van de zwam te beschijnen met een felle lamp, zodat de kevers en de larven uit de gaatjes kruipen en over de zwam gaan rondlopen. Waarnemingen met foto kunnen geplaatst worden op Waarneming.nl.
Tekst: Tim Faasen, Ecologica; Roy Kleukers, EIS Kenniscentrum Insecten & Oscar Vorst, Naturalis
Foto's: Tim Faasen
Film: Roy Kleukers