Ruim baan voor olifanten

Sioma Ngwezi National Park (SNNP), in het westen van Zambia, had net als veel andere Afrikaanse nationale parken ooit een overvloed aan wilde dieren en ongerepte bossen. Niet-duurzame vraag naar producten uit het park (zoals bushmeat, ivoor en hout) gecombineerd met de vestiging in het park door vluchtelingen die de militaire conflicten in de buurlanden Angola en Namibië ontvluchtten, eisten een zware tol van het park. Ook de rebellen en militairen sloegen hier hun tenten op. Zij aten alles op wat er voor de loop van hun geweer kwam en verkochten ivoor voor contant geld. Het gebied raakte bijna al zijn wilde dieren kwijt en de natuurlijke hulpbronnen waar het park ooit beroemd om was, raakten uitgeput.

Nieuw leven ingeblazen

Door de niet-aflatende inspanningen van het Department of National Parks and Wildlife (DNPW), WWF en Peace Parks Foundation om SNNP in zijn oude glorie te herstellen, kwam het park de afgelopen jaren langzaamaan weer tot leven. Er zijn dieren uitgezet,  drinkplaatsen aangelegd, rangers opgeleid en er is een intensief bewaakte zone ingesteld en een rangerkamp gebouwd. Olifanten weten de plek weer te vinden, zij het doorgaans mondjesmaat. Maar eerder deze maand werd een kudde olifanten gespot van meer dan tweehonderd dieren! Sinds mei al zijn de aantallen extremer dan in de afgelopen jaren. In de kudde bevonden zich olifanten met een halsband met zender (van onze partner Elephant Connection) en olifantenkalveren, wat duidt op een gezonde populatie.

Trekroutes

Elephant Connection is een ngo die onderzoek doet aan olifanten in het Zambiaanse deel van de Kavango-Zambezi Transfrontier Conservation Area (KAZA) waar ook Sioma Ngwezi in ligt. Elephant Connection is expert in het onderzoek naar de trek van olifanten in het gebied. WWF steunt het veldwerk sinds 2017, in nauwe samenwerking met DNPW. Negentien olifanten hebben een GPS-halsband gekregen waarmee de bewegingen van de dieren gevolgd kunnen worden. De halsbanden maken real-time monitoring en data-analyses mogelijk. De informatie toont waar olifanten heen gaan, wat de belangrijkste leefgebieden van de kuddes zijn, welke route ze nemen om daar te komen en geeft inzicht in wat dat betekent voor de plekken waar mensen wonen en hun gewassen verbouwen. Vorig jaar hebben de GPS-gegevens van de halsbandolifanten al aangetoond dat de bestaande corridor tussen Sioma Ngwezi en Kafue National Park door olifanten wordt gebruikt en dat er dus een verbinding bestaat tussen de twee natuurgebieden. De data bevestigden ook dat er vrij verkeer van olifanten plaatsvindt tussen Zambia, Angola, Namibië en Botswana. 

Landschapsplanning

Behalve voor wetenschappelijk onderzoek naar de bewegingspatronen van olifanten zijn de GPS-data dus van belang voor besluiten over hoe het landschap het beste ingericht kan worden. De gegevens laten zien wat de beste plekken zijn voor wegen en voor corridors voor wilde dieren, voor beschermde gebieden, en waar akkers en menselijke nederzettingen het beste kunnen worden gepland, om conflicten te vermijden.

Mens-dierconflict

Ook al is dit goed nieuws voor KAZA en olifanten, de toename van het aantal olifanten dat door het gebied rond Sioma Ngwezi zwerft, kan leiden tot een toename van het aantal incidenten tussen mensen en olifanten. De lokale bevolking moet voortdurend op haar hoede zijn door de hoge aanwezigheid van olifanten die veel schade aanrichten aan akkers, groentetuinen en fruitbomen. Pogingen om de olifanten weg te jagen mislukken vaak. Om conflicten te voorkomen, werkt WWF nauw samen met dorpen en gemeenschappen aan bewustwording over de natuur en het gedrag van olifanten en aan manieren om conflicten te voorkomen en verminderen.

Droomfonds NPL

Sioma Ngwezi Nationaal Park ligt in het projectgebied KAZA dat de Nationale Postcode Loterij met een royale bijdrage uit het Droomfonds ondersteunt. African Parks, Peace Parks Foundation en het Wereld Natuur Fonds willen voorkomen dat dit belangrijke gebied ten onder gaat aan de gevolgen van klimaatverandering en niet-duurzaam gebruik. In nauwe samenwerking met lokale partners gaan zij natuurparken met elkaar verbinden, zodat een rijk landschap ontstaat voor kwetsbare diersoorten, waaronder de Afrikaanse olifant. Dit creëert bovendien volop kansen voor economische ontwikkeling.

Zie ook wwf.nl/wat-we-doen/actueel/nieuws/reddingsplan-natuurgebied-afrika voor meer informatie.

Tekst: Wereld Natuur Fonds
Foto: Elephant Connection