Sint-Jan en Sint-Jacob: een lastig duo

De meeste nachtvlinders doen hun naam eer aan en zijn actief vanaf zonsondergang. Maar van de meer dan tweeduizend soorten zijn er een stuk of honderd die zich daar niet aan houden en die gewoon overdag rondvliegen. Twee daarvan zijn de sint-jansvlinder en de sint-jacobsvlinder. De sint-jacobsvlinder (van de familie van de spinneruilen) kwam vroeger vooral in de duinen voor, maar is zich de laatste tientallen jaren sterk aan het uitbreiden. De plant waar de rupsen op zijn gespecialiseerd, jakobskruiskruid, is ook op veel meer plaatsen aanwezig dan vroeger. Dit is een giftige plant en de rupsen slaan die gifstoffen op in hun lijf waardoor ze zelf ook giftig zijn. Met hun felle geelzwarte tekening, waaraan ze de naam zebrarups te danken hebben, laten ze dat ook duidelijk weten aan de vogels: “Eet me niet, want ik ben giftig.” De sint-jakobsvlinder heeft een kleine rode vlek en een rode streep op de donkere vleugels. De achtervleugel, die je pas ziet als de vlinder gaat vliegen, is ook felrood.

De sint-jansvlinder, van de familie van de bloeddrupjes (Zygaenidae) is ook zwart van grondkleur, maar deze vlinder heeft zes opvallende rode stippen op de vleugels en geen rode streep. De achtervleugel valt veel minder op dan bij de sint-jakobsvlinder. Het is een vlinder van bloemrijke graslanden; de rupsen zijn gespecialiseerd op rolklaver. Ze eten dus niet, wat sommige mensen denken, van het sint-janskruid. Dat zou al te makkelijk zijn :-). Deze rupsen zijn groen met zwart van kleur en heel anders dan de geelzwarte zebrarupsen van sint-jacobsvlinder. De sint-jansvlinder is een echte zomervlinder, die de piek heeft in juni en juli en vliegt tot begin augustus. De meeste sint-jacobsvlinders zijn in de loop van juni al verdwenen. Beide soorten komen in het hele land voor, maar hebben hun grootste dichtheid in de duinen. De komende weken is er nog volop gelegenheid om beide sinten te zien te krijgen. En verwarren doe je ze nu niet meer.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting