Geen vuurvlinder, maar berkenspanner

Het is dan wel een vergissing, maar wel een begrijpelijke, want vliegend lijkt een oranje berkenspanner best wel op een kleine vuurvlinder. De eerste vraag aan de waarnemer is dan ook of hij de vlinder heeft zien zitten. Dan is er namelijk geen verwarring mogelijk. Maar vrijwel altijd is de reactie: “Nee, helaas heb ik hem niet zien zitten, hij vloog steeds maar bij die berken”. En dan weten we eigenlijk al genoeg, want kleine vuurvlinders gaan regelmatig zitten om te zonnen, zeker als het maar net tien graden is. Of ze gaan op bloeiende planten zitten om te drinken. Dan kun je ze goed bekijken en ook nog wel eens op de foto zetten. Oranje berkenspanners zie je maar weinig zittend, die vliegen continue. De oranje berkenspanner is geen zeldzame soort op de zandgronden, op heiden met berken, maar door de vroege vliegtijd, het vele vliegen en het feit dat je hem niet op bloemen tegenkomt wordt hij niet heel veel gemeld.

Een andere reden voor het maken van deze vergissing is natuurlijk dat je de vlinder gewoon overdag ziet en je dan niet direct denkt aan een nachtvlinder. De grootte van de berkenspanner is vergelijkbaar met de kleine vuurvlinder en die opvallende oranje tekening doet de rest.

De oranje berkenspanner is één van de vele tientallen nachtvlinders die overdag actief zijn. De meest algemene is de gamma-uil, die in sommige jaren massaal aanwezig is en dan met honderden of zelfs vele duizenden bij elkaar is te zien, bijvoorbeeld in augustus als de struikheide bloeit. Een veel minder algemene, maar wel heel bekende dagactieve nachtvlinder is de kolibrievlinder. Ook deze is dit jaar al gemeld, hoewel deze trekvlinder pas in mei wat talrijker zal worden en meestal in het najaar, augustus en september haar piek bereikt. Andere algemene dagactieve nachtvlinders zijn klaverspanner, sint-jansvlinder en sint-jacobsvlinder. Deze vliegen nu nog niet, maar later in het jaar.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Henk Bosma (leadfoto: oranje berkenspanner); Kars Veling; Hans Smeenk; Nina de Vries