Kleine gerande oeverspin is de Spin van het Jaar

Mannetje en vrouwtje van de kleine gerande oeverspin (Dolomedes fimbriatus) bereiken beide een fors formaat: het mannetje 9 tot 15 millimeter, het vrouwtje 9 tot 22 millimeter. Hiermee mag hij tot de grotere spinnen uit ons land gerekend worden. Het dier is bruin, soms heel donkerbruin en heeft opvallende witte zijbanden op voor- en achterlijf. De spin kan het hele jaar door gevonden worden, maar dan wel in de verschillende en opeenvolgende levensstadia. Volwassen dieren vindt men in de paartijd in mei en juni.

Waar komt hij voor?

De kleine gerande oeverspin komt voor langs de oevers van vennen en plassen in de hogere delen van ons land en vaak ook op vochtige heideterreinen. Het is een vochtminnende soort, die op prooien op en onder water jaagt. Algemeen is de soort zeker niet te noemen. Waarnemingen in ons land komen uit de zuidoosthoek van Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Grote gerande oeverspin

De kleine gerande oeverspin lijkt heel erg op de verwante grote gerande oeverspin (Dolomedes plantarius). Op basis van het uiterlijk zijn ze niet goed uit elkaar te houden. Onderscheid is mogelijk aan de hand van de genitaliën. Bij het vrouwtje zit het geslachtsorgaan aan de buikzijde van het achterlijf, en bij het mannetje zijn het de verdikte tasters aan de voorzijde. Verder is de grote gerande oeverspin een soort van de lagere delen van ons land, waar hij algemeen is langs de oevers van laagveenplassen, kanalen en andere watergangen.

Boeiende familie

De kraamwebspinnen (Pisauridae; drie soorten in ons land) vormen een boeiende familie vanwege de zorg van het vrouwtje voor de eieren en jongen. De eieren worden in een kogelvormige eicocon onder het lichaam, tussen de poten meegedragen. Tegen de tijd dat de jongen uit het ei gaan komen, bouwt het vrouwtje in de vegetatie in de buurt van water een koepelvormig web, het kraamweb, waaronder de eicocon wordt opgehangen. Het vrouwtje gaat bovenop het web zitten en verdedigt zo haar nageslacht. Als de jonge spinnetjes uit de cocon zijn gekropen en als een cluster in het web hangen, gaat ze meestal vrij snel dood.

Waar komt het project vandaan?

De ‘Spin van het Jaar’ is een project van de European Society of Arachnology. Ieder jaar wordt via een democratisch systeem een keuze gemaakt uit een voorstel van de projectgroep. Een Europees project, dus het moet altijd een soort zijn die in alle landen van Europa voorkomt, omdat je anders een land van deelname zou uitsluiten.

Opsturen van waarnemingen

Waarnemingen, liefst met foto en in ieder geval met vermelding van vindplaats, datum en korte beschrijving van het terrein en omstandigheden, graag opsturen naar: peter.vanhelsdingen@naturalis.nl. De waarnemingen worden, mits er voldoende reacties zijn, aan het eind van het jaar samengevat en gepubliceerd.

Tekst: Peter J. van Helsdingen, EIS Kenniscentrum Insecten & Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Dick Belgers