Bijzondere vondst op wasplatendijk

De eerste vondst van de Ametistknotszwam (Clavaria zollingeri) vond plaats op 14 november 2005 op het eiland Texel en staat op naam van twee vooraanstaande leden van de Nederlandse Mycologische Vereniging. Van deze eerste vondst is een uitgebreid verslag gepubliceerd in de Coolia (49(4)), het verenigingsblad van de NMV. In dit verslag staat met name vermeld dat de Ametistknotszwam werd gevonden in een berm die al jaren bekend staat vanwege het voorkomen van de Granaatbloemwasplaat (Hygrocybe punicea, RL: Ernstig bedreigd). Nog steeds is deze berm de rijkste groeiplaats van de Granaatbloemwasplaat in Nederland en wordt de Ametistknotszwam er nog geregeld gezien. Onze vondst van vorige week op het talud van het wieringerdijkje vond ook plaats op een dergelijke locatie, omdat hier tegenwoordig ook Granaatbloemwasplaten worden gevonden.

Blijkbaar speelt keileem, waarmee het oppervlak van de Wieringerdijk is bedekt, een rol. De berm op Texel bevindt zich aan de rand van een keileembult en zal ook uit keileem bestaan. De grondsoort van de twee locaties met Ametistknotszwammen komen wat dit betreft opvallend overeen. De Hoge Berg op Texel en het voormalige eiland Wieringen zijn beide keileembulten van glaciale oorsprong. De oude dijken van beide eilanden zullen aangelegd zijn met het meest voor de hand liggende en geschikte materiaal wat ter plekke aanwezig is, namelijk keileem. Zowel Texel als Wieringen zijn bekend vanwege het voorkomen van veel soorten graslandpaddenstoelen, waaronder dus veel wasplaatsoorten.

Ametistknotszwammen groeien solitair of in groepjes of clusters op grazige, vaak wat mossige plaatsen. Het zijn bodembewonende saprofyten die leven van dood organisch materiaal. Er komt in Europa nog een knotszwam voor die als twee druppels water op onze Ametistknotszwam lijkt: Clavulina amethystina (geen Nederlandse naam). Deze soort heeft echter tweesporige basidia en bezit geen gespen in het weefsel van de paddenstoel. Dit in tegenstelling tot onze Ametistknotszwam, die viersporig is en wel gespen bezit. De sporen zijn breed ellipsvormig tot ovaal, glad en meten 4-7 x 3-5 micrometer. Bij een nieuwe vondst zal microscopisch onderzoek altijd moeten plaatsvinden.

De Ametistknotszwam heeft een wijde verspreiding. Ze zijn aangetroffen in Australië, Nieuw-Zeeland, Noord-Amerika (noordoostelijke regio), Zuid-Amerika en in de meeste Aziatische landen. De Ametistknotszwam is zeldzaam in Europa en staat hier in veel landen op de Rode Lijsten. In Ierland wordt de Ametistknotszwam beschouwd als een indicatorsoort voor nitraatarme graslanden. Dit betekent dat stikstof nog geen probleem is op de vindplaatsen in ons land, goed om te weten!

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Leonard Minkema
Kaart: NDFF