Roze stinkzwammen in opvallend groot aantal op veldje van buxuskwekerij

In het dorp Wesepe ligt een veldje waar jarenlang buxus is gekweekt. De buxusstruiken werden uitgestoken en vervangen door nieuwe. Bemesting heeft nooit plaatsgevonden, wel werden gras en onkruid massaal, jaar na jaar, doodgespoten met Roundup, ook dit najaar werd dat gedaan. Het veld is nu deels bedekt met dode stengels van een veelheid aan ongewenste planten zoals brandnetels en meldes. Vorig jaar is ook een groot deel van de buxusstruiken doodgespoten ter bestrijding van de buxusmot. Daarna zijn de restanten verhakseld. Een vergiftigd stukje land dus. Het rare is dat dit de Roze stinkzwammen (Mutinus ravenelii) er niet van heeft weerhouden op het veld massaal tevoorschijn te komen, er staan er enkele honderden. De vele houtsnippers waar de saprotrofe Roze stinkzwam op tevoorschijn komt, blijkt ondanks het gif een uitstekende voedingsbodem te zijn. Ook zijn er op het buxusveld. ondanks het gif, duizenden Bleek nestzwammetjes (Cyathus olla) te vinden.

De Roze stinkzwam is verwant met de Kleine stinkzwam (Mutinus caninus) en de Spitse stinkzwam (Mutinus elegans). De Kleine stinkzwam komt algemeen voor in Nederland maar de Spitse stinkzwam is hier zeer zeldzaam. Alle soorten zijn zeer fragiel, komen slechts enkele uren tevoorschijn om daarna even snel weer te verdwijnen. Ze worden snel aangevreten door onder andere slakken of spoelen weg door de regen. Het fotograferen van puntgave exemplaren is dan ook meer geluk dan wijsheid. Stinkzwammen behoren tot de buikzwammen. Stinkzwammen komen tevoorschijn uit een gleba die eruitziet als een ei. In de volksmond worden ze sinds mensenheugenis duivelseieren genoemd. Blijkbaar konden onze voorouders niet verklaren waar deze stinkzwammen vandaan kwamen, dus moest het wel de duivel zijn die daar verantwoordelijk voor was. Na het doorsnijden van een duivelsei is precies te zien waar een stinkzwam uit bestaat.

Binnenin het omhulsel bevindt zich een geleiachtige laag waarin de sporenmassa al te zien is. Zodra de sporen gaan rijpen barst het ei open en strekt de steel zich met op de top een conische hoed met de groenzwarte sporenmassa. De aasgeur die vrijkomt trekt allerlei insecten aan, zoals vliegen. De kleverige sporenmassa blijft aan de poten kleven of wordt via de uitwerpselen verspreid. Sporen die het darmkanaal van de vliegen zijn gepasseerd, behouden hun kiemkracht. Als de sporenmassa is verdwenen, komt de roze kleur van de Roze stinkzwam tevoorschijn. In de wetenschappelijke naam van de Kleine stinkzwam (Mutinus caninus) komt het woord 'caninus' voor, wat hond betekent. In sommige gidsen staat vermeld dat honden de Roze stinkzwam zonder schade kunnen eten. Of de Roze stinkzwam volgend jaar weer te zien zal zijn op het buxusveld valt nog te bezien, want er zit nu een bouwbestemming op het veld.

Tekst en foto's: Mike Hirschler, Nederlandse Mycologische Vereniging