De Bladelse heksenboom van Zwarte Kaat

Brabant, 1596. Zwarte Kaat, een vrouw met ravenzwart haar en een haviksneus, is met haar bende op rooftocht. Dit keer ontvoeren ze een pasgeboren baby uit de Hoeve Ten Vorsel. Zwarte Kaat noemt het jongetje Thomas. Ze vlucht met hem naar Duitsland en voedt hem op als haar eigen zoon. Na achttien jaar keert de bende terug naar de Kempen. Ze willen nog één keer een grote slag slaan en overvallen de Abdij van Postel. Dit loopt anders af dan ze hadden gedacht: een groepje soldaten, onder leiding van Floris ten Vorsel, wacht de bende op. Floris is de oudere broer van Thomas. Hij was destijds getuige van de ontvoering en heeft wraak gezworen. Thomas ontdekt de waarheid over zijn afkomst en sluit zijn broer in de armen.

Van struik tot heksenboom 

Al krijsend werd Zwarte Kaat op het schavot onthoofd. Haar lichaam wordt niet in gewijde grond begraven, maar op de hei. Op haar graf kwam geen kruis. Ter herkenning werd er een heester op geplant. Deze groeit al snel uit tot een spookachtige boom, die iedereen op Ten Vorsel en in de wijde omgeving ging herkennen als een heksenboom.
Tot zover het verhaal. In werkelijkheid is de heksenboom een beuk die rond 1890 is geplant, eeuwen na de dood van Zwarte Kaat dus. De legende van Zwarte Kaat wordt in Bladel echter nog steeds levend gehouden. Het wordt onder andere in geuren en kleuren verteld aan de vele kinderen die hun schoolkamp op Landgoed Ten Vorsel houden.

Monumentaal groen waarderen

De Bladelse heksenboom is een monumentale boom en is al meer dan 125 jaar een opvallende verschijning op Landgoed Ten Vorsel. Bomen als deze worden steeds zeldzamer, want recente weersextremen als wateroverlast, extreme wind en langdurige droogte én het tempo waarmee deze elkaar opvolgen, maken dat monumentaal groen het erg moeilijk heeft. Bijzondere oude bomen als de heksenboom worden dan ook steeds zeldzamer. Des te belangrijker is het om ze te blijven koesteren, aandacht te geven en te blijven waarderen.

Twaalf nominaties

Voor de ‘Boom van het Jaar’ zijn twaalf bomen genomineerd, een boom per provincie. Het gaat om markante bomen met een bijzonder verhaal, of bomen die heel waardevol zijn voor een dorp of stad. Tot 16 oktober 2019 kan iedereen stemmen op zijn of haar favoriete boom.

Tekst: provincie Noord-Brabant
Foto: Rob Visser