Waarden in het groen

Onze hoofdstad blijft groeien en de verwachting is dat het aantal inwoners van de stad sterk blijft toenemen. Dit zet druk op de leefomgeving en vraagt om aanpassingen die deze groei mogelijk maken. Amsterdam zet met het beleid onder andere in op groen. Denk daarbij aan bijvoorbeeld groen in de buurt, stadsparken, groene verbindingen en toegankelijkheid van groen buiten de stad. Maar ook klimaatbestendigheid en biodiversiteit worden meegenomen.

De Groene baten planner

De Groene baten planner is een beslissingsinstrument voor ruimtelijke inrichting. De tool berekent de effecten van ruimtelijke inrichting op het natuurlijk kapitaal. Dit helpt beleidsmakers met het maken van keuzes bij stedelijke ontwikkeling. Vragen als ‘Welke ruimtelijke veranderingen hebben invloed op de ecosysteemdiensten die een locatie biedt?’ en ‘Waar zijn de maatschappelijke baten het grootst bij scenario’s van ruimtelijke inrichting?’ worden met de Groene baten planner beantwoord. De tool maakt hierbij gebruik van het Natuurlijk Kapitaal Model. Dit model gebruikt kaarten als basis voor modelberekeningen van verschillende typen baten/ecosysteemdiensten, zoals een landgebruikskaart, een bevolkingskaart en vegetatiekaarten.

Vier groenplannen

Voor Amsterdam zijn vier scenario’s (pdf: (6,6 MB) doorgerekend met de Groene baten planner:

• Groen Dichtbij: het toevoegen van groen op plekken waar nu weinig groen is, bijvoorbeeld in de binnenstad, en de kwaliteit van bestaand groen verbeteren. Groene daken toevoegen en parkeerplaatsen vervangen door groen vallen hier ook onder;
• Groenblauwe verbindingen: een recreatief netwerk van fiets-, sport en wandelroutes creëren en de boomstructuur in de straten herstellen om zo ecologische verbindingzones te maken;
• Stadsparken: nieuwe parken maken, bestaande parken uitbreiden en het gebruik van ongebruikte parken intensiveren;
• Metropolitane parken: grote parken aan de rand van Amsterdam beter ontsluiten voor recreatief gebruik door fiets- en wandelroutes erop aan te sluiten.

Deze scenario’s zijn afgewogen tegen het ‘Business as usual’ (BAU) scenario: geen extra investeringen in groen, maar wel een groei van Amsterdam in 2025 met 70.000 inwoners. In totaal worden 17 indicatoren gebruikt om de waarden van groen en blauw in beeld te brengen. Deze indicatoren doen een uitspraak over luchtkwaliteit, gezondheid, beweging, huizenprijzen, recreatie, verkoeling en waterberging.

Waarde van ecosysteemdiensten

Voor de ecosysteemdienst ‘gezondheid’ zijn de onderstaande kaarten gemaakt. De kaarten geven de waarde van groen voor gezondheid weer als vermeden kosten. Hoe blauwer de kleur, hoe meer kosten er worden vermeden door de aanwezigheid van stadsgroen. De vermeden kosten zitten in een verminderde kans op overgewicht, minder huisartsbezoeken en minder zorgkosten. De onderstaande kaarten laten het verschil zien van de scenario’s Groen Dichtbij, Groenblauwe verbindingen en Stadparken ten opzichte van het BAU-scenario. In Amsterdam kunnen de vermeden kosten voor gezondheid oplopen tot een euro per vierkante meter per jaar.

Zo zijn er kaarten gemaakt voor de eerder genoemde ecosysteemdiensten. De toegevoegde waarde van verschillende diensten door de implementatie van verschillende groene strategieën varieert tussen de 1 en 5 euro per vierkante meter extra groen per jaar. In de tabel zijn de diensten en de bijbehorende indicatoren weergegeven voor de vier scenario’s. De tabel laat een vergelijking tussen de scenario’s zien. Hoe groener het vakje (of hoe hoger het getal), hoe meer waarde groen heeft voor de indicator. Groen draagt bijvoorbeeld voor alle scenario’s bij aan bewegen, vooral aan de indicator fietsbewegingen (Cycling).

Succesvolste scenario’s

De meeste baten worden behaald in het scenario Groen Dichtbij. Dit scenario zet in op meer groen in de buurt en de verbetering van de kwaliteit van dat groen. Er is bijvoorbeeld een relatie aan te wijzen tussen de blootstelling aan groen in de buurt, en het aantal bezoeken van inwoners van die buurt aan de huisarts. Op basis van het scenario is de verwachting dat jaarlijks 3000 bezoeken aan een huisarts voorkomen kunnen worden. Het scenario Groenblauwe Verbindingen scoort daarna hoogst. In dit scenario resulteert het extra groen in 2000 vermeden huisartsbezoeken per jaar. Wat verder vooral naar voren kwam uit het onderzoek is dat de potentiële baten van groen het hoogst zijn in wijken met veel inwoners, veel bebouwing en weinig groen (onderstaande tabel).

Combineer en leer

De resultaten van dit onderzoek zijn richtinggevend en kennen een grote onzekerheid. Wel kunnen ze worden gebruikt om een keuze te maken in de uitvoering van het groenbeleid van de gemeente Amsterdam. Het is niet zo dat er voor één scenario kan worden gekozen. Juist de combinatie van de toegevoegde waarde uit de verschillende scenario’s leiden tot de mooiste resultaten. Meer weten over het onderzoek? Lees het rapport Natuur en groen in de stad draagt bij aan welzijn Amsterdammers.

Tekst: Channah Betgen, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Foto: Fotoabonnement.nl
Figuren: RIVM rapport Natuur en groen in stad draagt bij aan gezondheid Amsterdammers