Herstel van de vennen in Noord-Brabant

Vennen worden vooral gevoed door regenwater en/of grondwater. Dat betekent dat ze – in tijden van extreme droogte, zoals in 2018 – bedreigd worden. In Noord-Brabant zijn veel vennen drooggevallen, waardoor er geen leefgebied meer was voor tal van planten- en diersoorten. Door het veranderende klimaat kunnen deze perioden van extreme droogte steeds vaker gaan voorkomen. Naast droogte is ook stikstofdepositie een bedreiging voor de vennen. Verzuring en vermesting tasten de biodiversiteit in de vennen en de gezondheid van de bodems aan.

Vennen zijn belangrijk voor de biodiversiteit

Vanwege het bijzondere leefmilieu zijn vennen enorm belangrijk voor de biodiversiteit. In en rondom vennen komen specifieke soorten voor die nergens anders worden aangetroffen. Een kenmerkende plantensoort is bij voorbeeld oeverkruid. Ook de speerwaterjuffer leeft graag in vennen.

Om de vennen weer helemaal geschikt te maken als leefmilieu voor bijzondere planten en dieren zijn maatregelen nodig. Deze richten zich vooral op het vrijmaken van de oevers van bomen, het verwijderen van de sliblaag op de bodem, het verwijderen van plaatsoorten (bijvoorbeeld zonnebaars en andere exoten) en het op orde brengen van de waterhuishouding. Met name goede grondwaterpeilen zijn heel belangrijk om een ven robuuster te maken tegen bijvoorbeeld een zeer droge zomer zoals afgelopen jaar.

Plant- en diergemeenschappen in vennen verdragen wel enige droogval in de nazomer, maar vragen toch het grootste deel van het jaar water in een ven. Vennen met veenmossen in de oever zouden zelfs permanent watervoerend moeten blijven.

Venherstel helpt!

Dat de maatregelen helpen blijkt onder andere bij het Vissersven op de Landschotse Heide. Daar zijn in 2012 herstelmaatregelen uitgevoerd, bestaande uit het verwijderen van de laag organisch materiaal van de bodem en de oevers. De oevers zijn direct na het plaggen bekalkt. Al in 2014 zijn in het Vissersven verschillende kritische en karakteristieke soorten voor vennen aangetroffen, die in 2004 afwezig waren: waterlobelia, oeverkruid, gesteeld glaskroos, witte waterranonkel, moerassmele, vlottende bies, waterpostelein en duizendknoopfonteinkruid. Uit onderzoek in 2018 blijkt dat dit niet een tijdelijk effect van het opschonen was, maar dat deze soorten daar ook minstens vijf jaar hebben kunnen standhouden.

Provinciale subsidie

Ongeveer vierhonderd vennen hebben een bijzondere status in het provinciaal natuur- en waterbeleid. Een deel van deze vennen heeft zelfs een Europese Natura 2000-status. De afgelopen jaren is in het kader van de PAS-natuurherstelmaatregelen hard gewerkt aan het herstel van de vennen in de Natura 2000-gebieden. Nu is er ook subsidie beschikbaar voor de overige vennen.

De subsidieregeling is open van 20 juni tot en met 15 juli.

Tekst: Marijke de Jong, provincie Noord-Brabant
Foto: Margreet Zwols; Rob Felix, Saxifraga