De eerste gierzwaluw

Tranen in de ogen bij het horen van de eerste gierzwaluw. Ze zijn weer bij ons, ze hebben het gered, de winter ligt achter ons en betere tijden breken aan. Na het zien van het eerste kleine sikkeltje in de lucht in de avondzon, gaat het hard. Vanaf nu zijn ze terug! Het herkenbare ge-schrie zal vanaf nu weer over de daken gieren.

Recordbreker

Gierzwaluwen zijn ontroerende vogels, met hun onvoorstelbare leven in de lucht. De eerste vier jaar van hun leven vliegen ze zelfs non-stop! En dat levert duizelingwekkende records op. Huiver mee:

1. De langste afstand per dag

Dat een gierzwaluw fenomenale afstanden op één dag kan afleggen, was al wel bekend. Onderzoek met geolocators (kleine, lichtgevoelige chips) toonde aan dat een gierzwaluw 5.000 kilometer in vijf dagen kan vliegen. Dat is hemelsbreed pakweg van Accra, Ghana, naar Amsterdam.

2. Snelheidsrecord

Gierzwaluwen kunnen op eigen kracht (dus niet in een duikvlucht zoals roofvogels) een snelheid bereiken van 111 kilometer per uur. Kijk dus niet gek op als u op de snelweg wordt ingehaald door een gierzwaluw...

Poten die niet kunnen lopen

De pootjes van gierzwaluwen zijn helemaal aangepast aan hun vliegende bestaan. Vier naar voren gerichte tenen met lange nagels haken behendig aan rotsen of muren, maar echt lopen is er niet bij. Op de grond is onhandig schuifelen het hoogst haalbare, maar alleen als het echt moet.

Ook zijn wetenschappelijke naam (Apus apus) dankt de gierzwaluw aan die pootjes. Apus komt van het Oud-Griekse woord voor 'zonder voeten'. Het gierende geluid dat ze maken als ze met vrolijke vaart overvliegen, komt terug in hun Nederlandse naam.

Gierzwaluwen de lucht in gooien?

Veel mensen denken dat je een gierzwaluw de lucht in moet gooien als je er een op de grond vindt. Maar doe dat vooral niet!

Met een gierzwaluw op de grond is het meestal mis: uitputting, een raambotsing, of een jonge vogel die door voedselgebrek of hitte te vroeg uit het nest is gekomen. Smijt u zo’n zwakke vogel de lucht in, dan is de kans groot dat ie net zo hard weer naar beneden valt, waarschijnlijk voor de laatste keer.

Help de vogel door hem van uw vlakke hand, vanaf een hoog punt, weg te laten vliegen. Blijft hij zitten, bel dan de plaatselijke gierzwaluwwerkgroep of de Dierenambulance. Een gezonde, volwassen gierzwaluw die per ongeluk op de grond terechtkomt kan overigens zelf opvliegen als hij een vlakke ondergrond heeft en voldoende ruimte.

Geen gebouwen: geen gierzwaluwen

Gierzwaluwen broeden in Nederland enkel in gebouwen. Een aparte gedachte: zonder mensen geen gierzwaluwen, want steile rotswanden zijn hier niet. Maar dat betekent ook verantwoordelijkheid. En hoe duurzamer we bouwen, hoe minder holtes er voor ze zijn. Help gierzwaluwen dus ook door ze nestplaatsen te geven.

Download hier de gratis Factsheet gierzwaluw of het uitgebreidere Kennisdocument gierzwaluw, want daarin staat precies hoe en wat.

Twintig jaar biologische muggenbestrijding

Gun gierzwaluwen die nestplekken, ook voor uzelf. Ze vangen namelijk per gierzwaluw 20.000 insecten per dag, die ze met speeksel samenplakken tot een soort insectenballen met honderden muggen per keer. Ze worden wel twintig jaar oud en komen jaarlijks op dezelfde plek terug, dus dat garandeert twintig jaar biologische muggenbestrijding. Ontroerend en ook nog nuttig.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Piet Munsterman, Saxifraga; Harvey van Diek; Hans Peeters; Tonio Schaub, CC0