Voor het eerst in 10 jaar weer moshommels aangetroffen in Groningen, dankzij vrijwilligers

De Vogelakker is een natuurmaatregel in agrarisch gebied met gangbare productie die bestaat uit het aanleggen van brede stroken eiwitgewas (vaak luzerne) afgewisseld met brede kruidenstroken bestaande uit ingezaaide planten. De maatregel is in eerste instantie bedoeld voor akkervogels zoals grauwe kiekendief en veldleeuwerik en is met dat doel ontwikkeld door de Werkgroep Grauwe kiekendief. Het is tot op heden niet bekend wat de betekenis is van Vogelakkers voor zweefvliegen en bijen. Daarom zijn De Vlinderstichting en EIS Kenniscentrum Insecten met steun van de provincie Groningen en hulp van de Werkgroep Grauwe kiekendief, in Groningen gestart met het opzetten van een werkgroep die een laagdrempelige vorm van bestuiversmonitoring uitvoert. In 2016 hebben circa twintig vrijwilligers een korte cursus gevolgd om kennis te maken met bijen, zweefvliegen en het in kaart brengen van deze insecten. Daarna is de echte monitoring in de zomer van 2017 van start gegaan met een veldbijeenkomst en het uitzetten van telroutes. De resultaten van twee jaar monitoring komen binnenkort beschikbaar.

Groot was de verrassing toen John Smit van EIS Kenniscentrum Insecten tijdens de veldbijeenkomst met vrijwilligers op een Vogelakker bij Finsterwolde in 2017 een werkster van de moshommel (Bombus muscorum) ving. Het bleek de eerste waarneming van deze soort in tien jaar tijd in de provincie Groningen. In 2007 werden er nog twee individuen waargenomen, maar daarvoor stammen de laatste waarnemingen uit de eerste helft van de vorige eeuw. Alle vrijwilligers konden de moshommel uitgebreid bekijken en hebben zo een zoekbeeld ontwikkeld voor deze zeldzame hommelsoort. Toen iedereen vervolgens in zijn of haar ‘eigen’ telgebied aan het monitoren sloeg, troffen verschillende tellers de één na de andere moshommel aan. Zo werden moshommels gevonden bij Nieuw Beerta (door Jannes Aalders), in de Reiderwolderpolder (door Dimítrios de Regt) en bij Schildwolde (door Herman de Heer). Geïnspireerd door deze waarnemingen vonden anderen ook elders moshommels, eveneens met name in Oost-Groningen. Deze prachtige, onverwachte vondsten zijn het resultaat van een betere bestudering van de bijen- en zweefvliegenfauna door vrijwilligers met kennis. Dit onderstreept het belang van zowel de Vogelakkers (foerageerhabitat) en goed opgeleide vrijwilligers, als het ondersteunen van vrijwilligersstructuren voor natuurmonitoring.

Tekst: Anthonie Stip, De Vlinderstichting & John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Anthonie Stip; Remco Hiemstra