Op zee gestrande vleermuis mag nog een keer de sprong wagen

Op woensdag 1 november 2018 meldt het Allseas Fortitude ROV Team (een team dat werkt met onderwaterrobots) aan het Eurobats-kantoor in Bonn dat er op één van hun bevoorradingsschepen een vleermuisje was komen aanvliegen. Het beestje was gevangen en in een doos opgeborgen. “Wat er mee moest gebeuren, want een vleermuis hoort toch niet midden op zee?” Andreas Streit van Eurobats licht Herman Limpens en Jasja Dekker van de Zoogdiervereniging en Batlife Europe in.

Via hen wordt Jan Boshamer op de hoogte gebracht. Jan, een vleermuisliefhebber pur sang, komt uit de kop van Noord-Holland en heeft ervaring met het opvangen van vleermuizen die tijdens hun migratie over zee op schepen of boorplatforms stranden. Na contact met de bemanning van de Allseas Fortitude, besluit Jan het vleermuisje in de haven van IJmuiden op te halen: “Ook al is het niet de eerste keer, een vleermuis op zee is en blijft tenslotte een erg leuke waarneming”.

Eenmaal in de haven van IJmuiden wordt er door de bemanning van de tender Roos (een snelvarende sloep) een flinke doos aan land gebracht. De doos is, op wat luchtgaatjes na, aan alle kanten met ducttape stevig dicht gemaakt. Het diertje is namelijk aan boord al een echte ‘escapemaster’ gebleken.

Na voorzichtig openen van de doos blijkt de gestrande vleermuis een vrouwtje ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) te zijn. Een volwassen dier, zoals blijkt uit de gemeten onderarm van 35,2 millimeter, maar ook uit het feit dat ze zichtbaar het afgelopen zomerseizoen een jong heeft gezoogd. Met een gewicht van 8,3 gram is ze in prima conditie. Het diertje had aan boord al water te drinken gekregen.

Het schip waarop de vleermuis was gevangen is de Offshore Fortitude van Allseas uit Rotterdam. Dat is een zogenaamde supplier; een vaartuig dat de bevoorrading tussen de vaste wal en de verschillende boor- en productieplatforms verzorgt. De vleermuis werd opgemerkt toen het schip zich veertig kilometer uit de kust ter hoogte van Katwijk bevond. De weersomstandigheden waren op dat moment redelijk gunstig voor migrerende soorten zoals de ruige dwergvleermuis; overwegend droog en acht graden Celsius, met een zachte tot matige wind uit zuid- tot zuidoostelijke richting.

Eenmaal thuis in Julianadorp heeft Jan de vleermuis nauwkeurig bekeken en opgemeten. Daar heeft ze naast te drinken ook flink wat meelwormen gekregen. “Ik heb haar enkele dagen later een plekje gegeven in één van mijn vleermuiskasten in het park van Noorderhaven. Met een inmiddels toegenomen gewicht van 10,5 gram was ze in prima conditie om een eventuele oversteek naar Groot-Brittannië nog een keer te wagen”.

Jan vind het prachtig om aan dergelijke ‘reddingsacties’ mee te werken: “Hoewel ondertussen op allerlei manieren onderzoek wordt gedaan naar migratiegedrag van vleermuizen op de Noordzee is het toch erg waardevol meldingen van op zee gestrande vleermuizen na te trekken. Beetje bij beetje helpen ze om de hiaten in onze kennis over het migratiegedrag van deze soort in te vullen.”

Meer informatie over migratie van vleermuizen over de Noordzee

Een overzicht van op schepen en platforms op de Noordzee gestrande vleermuizen verscheen in de wetenschappelijk tijdschriften Lutra (pdf; 1,0 MB) en Acta Chiropterologica. De Universiteit Wageningen (WUR) voert momenteel onderzoek uit naar de effecten van offshore windparken op de migratie van vleermuizen over de Noordzee. In samenwerking met Herman Limpens van de Zoogdiervereniging verscheen onlangs het rapport: 'Kwetsbare soorten voor energie-infrastructuur' waarin ook aandacht wordt besteed aan de effecten van windparken op land en op zee op vleermuizen en op duurzame natuurinclusieve oplossingsrichtingen. Eerder verscheen in dezelfde samenwerking ook al een rapport over de migrerende populaties vleermuizen op en rond de Noordzee.

Tekst: Jan Boshamer, met aanvullingen van Erik Korsten, Zoogdiervereniging
Foto’s: Bemanning Fortitude – Allseas, Rotterdam