Bosrandbeheer voor de hazelmuis is puzzelen

In Nederland is de hazelmuis (Muscardinus avellanarius), het ‘aapje van het zuiden’, een zeldzame bewoner van braamstruwelen, mantelzoomvegetaties en rijke, lichte bosranden. Het diertje beweegt zich supersnel en heel behendig door bomen en struiken. In de herfst eten de diertjes zich ‘tonnetjerond’, waardoor ze een dikke vetlaag kweken om de koude wintermaanden te overleven. Een gevarieerde leefomgeving met voldoende voedseldragende struiken en bomen is dan ook enorm belangrijk voor deze soort.

Om mantelzoomvegetaties en bosranden geschikt te houden voor de hazelmuis is regelmatig beheer nodig. Zonder beheer worden bomen en struiken te groot, verdwijnt de ondergroei en blijven alleen dikke bomen over die alle vegetatie overschaduwen. Met enige regelmaat moeten bosranden en zoomvegetaties worden gesnoeid en bomen worden omgezaagd. Op kleine schaal kan dat met behulp van vrijwilligers die in de koude wintermaanden de handen uit de mouwen steken, maar op wat grote schaal of bij hele dikke bomen zijn zware machines nodig. Deze zware machines kunnen echter alleen worden ingezet als de bodem bevroren is, wat met de huidige zachte winters steeds minder vaak voorkomt. Een ander probleem is dat de hazelmuis op de grond in de strooisellaag overwintert, waardoor de dieren gevaar lopen overreden te worden of onder een laars van een goedbedoelende vrijwilliger terecht te komen. Een goed beheer voor de hazelmuis is voor terreinbeheerders zoals Staatsbosbeheer een continue puzzel in ruimte en tijd.

Om meer te weten te komen over waar hazelmuizen overwinteren en hoeveel gevaar de diertjes nu daadwerkelijk lopen tijdens beheerwerkzaamheden, zullen de komende twee winters hazelmuizen gevangen worden en van een zendertje worden voorzien. Door de dieren net voor de winterslaap te vangen, kan vrij snel duidelijk worden waar de dieren hun winternesten maken, zodat potentiële plekken met winternesten ontzien kunnen worden. Op basis van de resultaten kan het beheer hopelijk nog beter worden afgestemd op de hazelmuis en kan duidelijk worden welke mogelijkheden er zijn voor ‘hazelmuisvriendelijk’ bosrandbeheer.

Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de provincie Limburg en uitgevoerd door Bureau Natuurbalans en de Zoogdiervereniging. Terreinbeheerder Staatsbosbeheer, de Gemeente Vaals en het IKL helpen bij de beheerwerkzaamheden van vrijwilligers door het beschikbaar stellen van materialen en mankracht.

Wil je zelf ook bijdragen aan het beschermen van de hazelmuis? Kom dan naar één van de beheerdagen in februari 2019 of doe mee met het Hazelmuismeetnet. Meer informatie en aanmelden kan via elze.polman@zoogdiervereniging.nl.

Tekst: Maurice La Haye, Zoogdiervereniging
Foto's: Maaike Plomp; Rob Geraeds; Pim Lemmers