Boomklever verovert heel Nederland

De boomklever is een echte bosvogel die afhankelijk is van grote oude loofbomen. Hij nestelt in boomholtes en oude spechtennesten. Al sinds de jaren zeventig is de boomklever aan een opmars bezig in Nederland. De 10.000 paren van toen zijn toegenomen naar zo’n 31.000 tot 38.000 paren (2013-2015). Vanuit Oost- en Zuid-Nederland heeft de boomklever zich verspreid richting het westen en noorden van ons land. Een mooi voorbeeld is de provincie Drenthe. In de jaren zeventig broedden daar in de hele provincie slechts 10 paren. In 2014 waren dat er al meer dan 4000!

Oud bos is de successleutel

Zelfs in stadsparken is de boomklever tegenwoordig vaak te vinden. Wat maakte deze enorme opmars en uitbreiding mogelijk? Robert Kwak van Vogelbescherming Nederland: "De uitbreiding van de boomklever heeft twee hoofdoorzaken. Ten eerste zijn er veel meer bomen in Nederland gekomen door aanplant van bos, vooral in het westelijk deel van het land. Ten tweede, en misschien nog wel belangrijker, het steeds ouder worden van de bomen. Pas na een jaar of 30 worden de bossen interessant voor boomklevers. En boven de 50 jaar zijn ze ideaal. Veel bosaanplant dateert van de eerste helft van de vorige eeuw, net als veel stadsparken die in die tijd zijn aangelegd. Daar profiteert de boomklever van. Daar komt nog bij dat bosbeheer is gericht op het behoud van oude bomen met ook de nodige staande dode stammen. De boomklever heeft dus steeds meer geschikt leefgebied gekregen. Bedenk dat hetzelfde geldt voor grote bonte spechten, waarvan de oude holen graag door de boomklever worden gebruikt om in te nestelen."

Territoriumstrijd nu al losgebarsten

Het is in deze tijd van het jaar stil in de bossen. Boomklevers zijn de luidruchtige uitzondering. Ze maken zich nu al uitermate druk over hun territorium en laten zich veel en vaak horen. Robert Kwak: “Boomklevers zijn echte standvogels. Dat betekent dat ze het hele jaar door in hun territorium blijven. In de nazomer, als de jonge vogels ook een eigen plekje proberen te bemachtigen, laaien de territoriumgevechten al op en hoor je de vogels dus vaak roepen. Het geluid is gemakkelijk te herkennen, het is een aaneenrijging van tjubjes: ‘tjuub, tjuub, tjutjujkjub, tjuub’ of langgerekte tjuuuuuub-tonen, dat laatste is de echte zang. Je ziet die toegenomen roepactiviteit in deze tijd van het jaar wel bij meer standvogels zoals bijvoorbeeld bosuilen en steenuilen, maar de boomklever zie en hoor je verreweg het meest.”

Gehecht aan de boomstam

Boomklevers lijken letterlijk aan takken en boomstammen te kleven. Ze zijn door dit gedrag vrij gemakkelijk te herkennen. Net als door de blauwgrijs gekleurde rug en vleugels, oranjerode onderkant, zwart masker en de spitse snavel. Robert Kwak: "Boomklevers zijn echte acrobaten. Ze lopen net zo makkelijk omhoog als omlaag langs de boomstammen. Geen enkele vogel doet hen dat na. Boomklevers zijn ook metselaars die erom bekend staan de opening van hun nest te verkleinen door het dicht te metselen met modder. Deze metseldrang is vaak zo sterk, dat ook wanneer het gat al de juiste grootte heeft, er in de omgeving toch nog een metselwerkje wordt gemaakt. Het is altijd weer leuk om een boomklever te zien. Ook door die fraaie kleuren met dat lichtblauwe bovendek en de warmrode onderzijde. Zeker met een najaarszonnetje erop lichten die kleuren prachtig op."

Boomklevers in de tuin?

Heb je een tuin met de nodige oude bomen, of een tuin in de buurt van een park of bos? Dan zijn boomklevers vrij gemakkelijk te verleiden tot een tuinbezoek. Met wat zonnebloempitten op de voederplank boek je vaak al snel succes. Wil je weten of de boomklever bij jou in de buurt zit? Doe de postcodevogelcheck op Mijnvogeltuin.nl en kijk wat je kunt doen om de boomklever en/of andere vogels in jouw buurt naar je tuin te lokken.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Jelle de Jong; Jan Lok