Kosten en baten bijvriendelijk beheer

In de Groene Cirkel Bijenlandschap werken wetenschap, overheden, het bedrijfsleven, beheerders van gebieden en maatschappelijke organisaties samen met boeren, imkers en burgers om een regionaal netwerk van bloemrijke tuinen, erven, parken, bermen, bedrijventerreinen en recreatie- en natuurgebieden te creëren voor bestuivende insecten. De brochure 'Kosten en baten bijvriendelijk beheer' (pdf; 5,6 MB) is bedoeld om ambtenaren en bestuurders te inspireren in hun gemeente aan de slag te gaan met bijvriendelijk beheer. De behoefte aan een dergelijke brochure waarin expliciet aandacht is voor beheerkosten, kwam naar voren tijdens bijeenkomsten met groenbeheerders.

Bijvriendelijk versus traditioneel beheer

In de brochure worden vormen van bijvriendelijk beheer vergeleken met vormen van traditioneel beheer op de volgende punten:

• Wat levert de bijvriendelijke variant op?
• Beschrijving van de te beheren categorie (bijvoorbeeld gazon) en de bijvriendelijke variant
• Beheer en beheermethode
• Kosten van elk beheertype

Van (bijna) elk eindbeeld is een foto opgenomen.

Een groot aantal overzichten laat zien hoe de berekening van de kosten tot stand is gekomen, waarbij gekeken is naar onder andere het type maaimachine, de maaifrequentie, maaien/snoeien van randen, afvoeren maaisel of hout, gefaseerd maaien, dunnen bosplantsoen, lobben afzetten en versnipperen.  De kosten zijn berekend in euro per are per jaar. De berekeningen zijn uitgevoerd voor situaties van enige omvang, omdat het bijvriendelijk maken van grotere stukken groen meer leefgebied oplevert voor bijen en andere bestuivers. Dat wil overigens niet zeggen dat kleinere stukjes groen geen rol kunnen spelen.

Voorbeeld: bosplantsoen met bloemrijke zoom en lobben

In tegenstelling tot een gazon levert een bloemrijke zoom langs een bosplantsoen voedsel- en nestelgelegenheid voor bijen en andere bestuivers op. De lobben (inhammen) zorgen voor extra beschutte plekken waar de insecten ook bij ongunstig weer kunnen foerageren. Het bloemrijk gras wordt twee keer per jaar gemaaid, waarna het maaisel na twee tot drie dagen wordt afgevoerd. Iedere vijf jaar wordt in het bosplantsoen een derde van de rand afgezet om lobben te maken. De rest wordt iedere vijf jaar uitgedund. Iedere twee jaar worden overhangende takken gesnoeid.

De beheerkosten voor bosplantsoen met gazon bedragen 19 tot 31 euro per are per jaar en de beheerkosten voor bosplantsoen met bloemrijke zoom en lobben 13 tot 21 euro per are per jaar. Deze kosten hebben betrekking op respectievelijk drie meter bij 10 meter gazon of bloemrijk gras en zeven meter bij tien meter bosplantsoen per are.

Aandachtspunten

De brochure gaat ook in op speciale aandachtspunten. Zo is het meest optimaal als bijvriendelijk beheerde plekken onderdeel vormen van een groter ecologisch netwerk bestaande uit Bed&Breakfast-gebieden, verbindend landschap en bij-tankstations. Bijen hebben naast voedselgebieden nestlocaties nodig. De meeste soorten nestelen in de grond, maar er zijn ook soorten die gebruik maken van kleine holtes in hout en stengels.

Bij gefaseerd maaien blijft een deel van de vegetatie gespaard, waardoor voedselbronnen en nestgelegenheid in tact blijven, ook in de winter. Een speciale vorm van gefaseerd maaien is sinusbeheer, waarbij per maaibeurt een steeds wisselend patroon van te maaien en niet te maaien delen wordt uitgezet. Draagvlak onder bewoners, recreanten en bedrijfseigenaren is van groot belang om over te schakelen van traditioneel naar bijvriendelijk beheer. De brochure geeft tips hoe het draagvlak kan worden vergroot.

Meer informatie

De brochure is tot stand gekomen door bijdragen van Wageningen Environmental Research, Provincie Zuid-Holland, Omgevingsdienst West-Holland, gemeente Nieuwkoop, gemeente Zoeterwoude, gemeente Zoetermeer, gemeente Leiden, EIS Kenniscentrum Insecten en de Vlinderstichting.

De brochure kan als pdf gedownload worden (5,6 MB) of kan worden besteld bij Hannie Korthof, h.korthof@odwh.nl of Annette Piepers, aag.piepers@pzh.nl

Contactpersoon voor inhoudelijke vragen en opmerkingen: Anjo de Jong, anjo.dejong@wur.nl

Tekst: Annette Piepers, Provincie Zuid-Holland en Menno Reemer, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Menno Reemer (leadfoto: roodbruine groefbij op rode klaver); Wageningen Environmental Research; Arie Koster